Bằng những người thật và việc rất thật để nói lên thực trạng của vấn đề các bậc phụ huynh Việt Nam đưa con đi du học ở xứ sở cây phong và tuyết trắng bạt ngàn này.
Canada là một đất nước ít dân, khí hậu khắc nghiệt, đặc biệt là ưu ái mời gọi các dạng đầu tư định cư, lao động định cư và chú trọng quan tâm đến lượng “chất xám vàng”. Chất xám vàng hầu hết nằm trong lứa tuổi học sinh sinh viên không phân biệt là người bản địa hay du học sinh quốc tế. Vì vậy, các phụ huynh và con em mình luôn tha thiết mong có thể thắt lưng buộc bụng gửi con đi du học ở những quốc gia đang có nhu cầu tuyển chọn chất xám vàng. Và đương nhiên ai cũng mong đạt được mục đích sau cùng là : được chứng nhận về trình độ học vấn, tay nghề để trở về Việt Nam có một cuộc sống tốt hơn cho bản thân, gia đình và xã hội hoặc có được cơ hội định cư tại Canada nếu không muốn trở về. Phụ huynh chúng tôi cũng không phải là ngoại lệ, và sau đây là câu chuyện của chúng tôi.
Thông qua một số công ty dịch vụ tư vấn du học nước ngoài tại TP.HCM mà chúng tôi được giới thiệu tới một trường Trung học Tư thục đóng tại thị trấn Mississauga. Sau đó được bên môi giới cho gặp người phụ trách mảng chiêu sinh của trường, là Giám đốc tuyển sinh đồng thời cũng phụ trách việc quản lý du học sinh Việt Nam tại ngôi trường đó. Ngôi trường được giới thiệu, có khoảng 300 học sinh trong đó có 30 học sinh người Việt, còn lại có đủ sắc tộc màu da. Trường có những thành tựu nhất định: học sinh tốt nghiệp trung học ra 95% đậu vào các trường Cao đẳng, Đại học của Canada kể cả các trường danh tiếng, cơ hội có việc làm, định cư cao v.v..
Thông qua các buổi gặp gỡ trực tiếp tại Việt Nam hoặc gián tiếp từ Canada về chúng tôi được tiếp xúc với giám đốc tuyển sinh là người Việt Nam chính hiệu, đây là mấu chốt để chúng tôi đặt niềm tin ban đầu, để lắng nghe anh thuyết trình về ngôi trường, những điểm khác biệt giữa giáo dục nước bé với nước lớn như thế nào, sự tiên tiến ra sao, nằm ở đâu. Đặc biệt anh mong muốn con em chúng tôi có thể du học thành công, nắm lấy cơ hội vàng, phát triển nhân cách, nhân sinh quan, mở mang nâng tầm kiến thức mọi mặt, tiếp xúc được nền văn hoá đa sắc màu, vì trong trường của anh có du học sinh các nước khác nhau như Nhật, Canada, Mexico, Hàn quốc, Trung Quốc, Ấn Độ… Anh giãi bày vì sao anh chọn công việc này, vì anh muốn giúp phụ huynh và các em học sinh “người mình” được đến học tập ở môi trường quốc tế: học và trải nghiệm thực hành đi đôi với nhau, ưu tiên phát triển kỹ năng sống, nhân cách để trở thành một người tự lập vững vàng trong cuộc sống sau này dù ở bất cứ nơi nào. Đặc biệt anh lại nhấn mạnh: trường của anh là một trong những trường tư thục có môi trường học tập tốt nhất ở khu vực. Địa điểm trường nằm trên khu đồi rất lý tưởng, có sân chơi thể thao, có hoạt động giải trí mang tính nhân văn, có địa điểm lý tưởng cho các giờ ngoại khóa, có đầy đủ trang thiết bị học tập và thực hành trong môi trường Trung học quốc tế, có sự quan tâm sát sao nhất, đáp ứng cho du học sinh nhiều nước đến du học. Học tập ở đây các em được phát triển tư duy tối ưu, trong năm học được đi thăm quan nhiều lần. Minh chứng là anh ta đưa cho phụ huynh xem một số tấm ảnh chụp về trường từ các góc độ khác nhau, ảnh về học sinh đang học môn thể dục ngoài trời, ảnh chơi đánh cầu, cảnh ăn uống ngoài trời...
Về y tế thì khỏi phải lo lắng vì các em đều mua bảo hiểm hàng năm, mọi chi phí khám chữa bệnh đều được thanh toán, bệnh nhẹ tại trường được chăm sóc. Chúng tôi ai nấy đều rất mừng và thầm cảm ơn tấm lòng anh tuyển sinh đã luôn hướng về quê hương dù đã lập nghiệp ở Canada nhiều năm. Nhất là khi anh nói trường có hẳn một đội ngũ quản lý hỗ trợ cho số học sinh Việt Nam, cần gì và bất kể là lúc nào phụ huynh cũng đều nắm được các thông tin về con em mình, theo sát học sinh hàng ngày chứ không như các trường công: một năm họp phụ huynh được 1-2 lần, học sinh tự học tự bơi không ai theo sát, không hiểu cũng không thể hỏi ai dẫn đến tốn tiền cha mẹ mà học hành không hiệu quả, phải thi lại và tốn tiền học lại.
Do các bé đều chưa đủ 18 tuổi nên khi sang học buộc phải có giám hộ. Người giám hộ sẽ thay mặt phụ huynh bảo vệ các quyền lợi của học sinh, cùng nhà trường quản lý giáo dục, quan tâm các em trong độ tuổi chưa trưởng thành mọi mặt. Anh giám đốc báo cho phụ huynh an tâm, nếu không có người thân giám hộ thì anh sẽ giúp nhận giám hộ cho các em, anh cũng đang được PH tín nhiệm nhờ giám hộ rất nhiều em. Nếu anh giám hộ thì rất tiện và yên tâm hơn, vì anh không chỉ là Giám đốc tuyển sinh mà còn trực tiếp quản lý du học sinh VN ở trường này. Khi ấy chúng tôi chỉ còn biết tha thiết cảm ơn và trao gửi, phí giám hộ dao động từ 1.000 đến 1…$/năm/1 học sinh. Cảm giác của phụ huynh chúng tôi bấy giờ là : thật là nhất cử lưỡng tiện!
Về vấn đề nhà ở: phụ huynh có thể tự tìm nhà thuê cho con em, nếu gặp khó khăn trường sẽ tạo điều kiện giới thiệu một số nơi cho thuê phòng an toàn, giá hợp lý, những nơi này hợp tác với trường nên sẽ không xảy ra các vấn đề đáng tiếc như tự đi thuê ở ngoài.
Vấn đề ăn uống, học sinh tự nấu mang theo hoặc mua thức ăn ở căng tin trường, trường có bán có đủ đầy các món ăn Á, Âu với giá không quá đắt. Điều này chúng tôi yên tâm nhất vì con em còn nhỏ chểnh mảng nấu ăn cũng không bị đói, đảm bảo sức khỏe để học hành và đối đầu với mùa đông xứ đó.
Trong thời gian học trung học bắt buộc mỗi học sinh phải có được 40 giờ làm tình nguyện ngoài xã hội hay còn gọi tình nguyện cộng đồng, trường sẽ tạo điều kiện cho các em ra ngoài làm tình nguyện, làm nhiều càng tốt cho các em sau này. Thứ nhất, ra ngoài tiếp xúc nhiều điều mới mẻ để có cơ hội trải nghiệm, hiểu về phong tục, cách sống và mối quan hệ của người Canada. Thứ hai, các em tích lũy được vốn sống, kinh nghiệm để hòa nhập tốt với cuộc sống người bản địa, tăng vốn tiếng Anh.
Tóm lại, sự quảng bá của anh giám đốc tuyển sinh kèm minh chứng được chuẩn bị sẵn với chúng tôi mà nói thì không còn gì mong hơn khi cho con du học tại trường này. Mặt khác, quan niệm của phụ huynh Việt Nam lúc nào cũng lo sợ con mình còn nhỏ, tiếng Anh chưa thành thạo, bỡ ngỡ khí hậu và môi trường sống, nếu cho học trường công lập Canada mà như anh này dèm pha thì không thể có kết quả tốt. Học trường Tư thục để con hòa nhập được, học tập và phát triển ở môi trường du học sinh quốc tế, đảm bảo đồng tiền mồ hôi nước mắt của mình không bị uổng phí. Chúng tôi đồng tâm quyết định cho con du học trường tư thục đó, tất cả trông cậy và gửi gắm vào người tuyển sinh có tâm đức này.
Tuy nhiên, mỗi phụ huynh ở một nơi nên sau đó mỗi người tự lo liên hệ với công ty môi giới du học để làm thủ tục du học cho con. Việc đóng học phí được tiến hành, mức phí là 18.500$ Canada/năm, trước khi đóng, bên môi giới đều nói: bảng điểm của bé tốt nên sẽ xin trường cho học bổng, Giám đốc tuyển sinh sẽ xin thêm với trường để bé được thêm học bổng nữa… Chúng tôi thực sự biết ơn vì điều kiện kinh tế gia đình cũng không phải giàu có mà đưa con đi nước ngoài học.
Đến giai đoạn đóng học phí, mỗi chúng tôi đóng theo yêu cầu của trường sau khi trừ khoản học bổng ra. Mỗi người đều được nhà trường xem xét giúp đỡ ưu ái cho riêng trường hợp của con mình nên biết ơn và cứ nghĩ chỉ con mình mới được vì vậy không ai biết mỗi em đóng bao nhiêu tiền.
Khi các con đi, có phụ huynh xin visa không kịp để đưa con sang, nhiều phụ huynh khó khăn nên cũng để con đi một mình. Trong số chúng tôi có một PH đưa con sang nhập học, khi được tận mắt nhìn ngôi trường của con, được nhân viên học vụ đưa đi tham quan quanh và bên trong trường, cảm giác lúc đó mọi thứ xung quanh đều sụp đổ không cách nào cứu vãn. Chết lặng trong lòng!
Ngôi trường như một ngôi nhà lớn đã cũ ở Việt Nam, bãi đậu xe có vài chiếc, phía hông có một sân đánh cầu mini.. Bên trong có vỏn vẹn 6 phòng học lớn nhỏ cả thảy, trong đó có một phòng lớn, được biết đây là Hội trường sinh hoạt chung kiêm phòng học, chỗ ăn của học sinh, chỗ đánh bóng bàn cho học sinh tập luyện lúc cuối giờ. Các phòng khác còn lại rất nhỏ và không có trang thiết bị gì. Một phòng của tầng hầm để cất đạo cụ và tập luyện kịch. Một phòng nhỏ được gọi là bếp (không phải là nhà ăn), trong đặt 2 lò vi sóng. Đến giờ ăn học sinh xếp hàng chờ hâm nóng thức ăn mang theo để ăn trưa, hâm xong tự mang đi tìm chỗ ngồi ăn (vào phòng học), những em hâm sau cùng sẽ phải ăn thật nhanh để vào học chiều (chỉ được nghỉ trưa 30 phút để ăn). Khi hỏi nhà ăn (cantin) được trả lời là không có, học sinh muốn ăn trường đặt cơm dùm ở nhà hàng đâu đó, họ sẽ mang đến giao.
Dù cố gắng cũng không tìm ra được những hình ảnh như được xem lúc chiêu sinh. Ngôi trường nằm buồn tẻ trên sườn dốc của đại lộ, xung quanh thưa thớt nhà dân, kế cạnh là nhà thờ vắng ngắt. Khi phụ huynh này đến đang là kỳ đầu của năm học mới nhưng không thể tìm được âm thanh ồn ào nhộn nhịp của học sinh quốc tế đa sắc tộc, thưa thớt vài em qua lại trong bầu không khí tĩnh lặng. Điều khiến phụ huynh giật mình là toàn học sinh Việt Nam, có vài em Trung Quốc, trong trường nước ngoài mà toàn sử dụng ngôn ngữ tiếng Việt trong giao tiếp. Hiệu trưởng, quản lý học vụ, giám đốc tuyển sinh, nhân viên học vụ tất cả đều là người Việt và một số rất ít giáo viên người bản địa. Hỏi về tổng sĩ số, nhân viên cho biết khoảng 100 em bao gồm học trực tiếp và học online, số học trực tiếp rất ít. Đến lúc đó phụ huynh mới biết trường dạy online, khi tuyển sinh không hề nghe vấn đề này, họ chỉ nói khi dịch covid phải dạy online, hết dịch học lại bình thường.
Tận mắt thấy cảnh này nên phụ huynh muốn chuyển trường cho con ngay nhưng đã đóng tiền rồi đành chịu đựng ít nhất hết một năm học. Có một phụ huynh đi qua thăm con trong lúc nửa chừng năm học, phát hiện ngôi trường tồi tệ không giống lời người tuyển sinh. Đến chỗ con ở là nơi nhà trường liên kết giới thiệu, chứng kiến chỗ ở và bữa ăn của con, vị phụ huynh ví bữa cơm chủ nhà thuê cho con họ ăn còn thua bữa cơm cho vật nuôi ở Việt Nam ăn. Đó là lý do phụ huynh này lập tức chuyển trường cho con ngay dù không được hoàn học phí. Trong lúc sự việc được phơi bày nội bộ, cũng có phụ huynh khác bất mãn nên tìm trường chuyển con đi. Biết được ý định đó người quản lý đã gây cản trở cho phụ huynh, không phối hợp khi họ cần một số giấy tờ xác nhận để chuyển trường cho con.
Về phía các con, sau một thời gian các con cho chúng tôi biết ở trường rất đơn điệu buồn chán, không có hoạt động ngoại khoá, không có trải nghiệm thực tế, không giống lời người tuyển sinh khi về Việt Nam chiêu sinh. Không có bạn các nước chỉ có du học sinh Trung Quốc, đa phần du học sinh người Việt, cả trường học trực tiếp chỉ có khoảng 25 học sinh từ lớp 9 đến 12, số học online cũng không nhiều. Trường không có phòng thí nghiệm, các thí nghiệm trong môn học được giáo viên cho làm trên mạng. Không có thư viện, phòng đọc sách cho học sinh. Không có bộ phận y tế và trang thiết bị tối thiểu, các em bị đau đầu mệt không có chỗ để nghỉ ngơi tạm, không có thuốc men thông thường khi học sinh có triệu chứng bệnh nhẹ (chưa tới mức phải đi bệnh viện). Phụ huynh hỏi người quản lý thì chỉ lấp liếm qua loa với lời giải thích không thuyết phục, rằng trường nhỏ không có bộ phận y tế, không bắt buộc phải có. Ngoài đánh cầu, các em không có một phương tiện gì giải trí. Một năm đi chơi xa một lần và phải đóng phí không rẻ, một buổi tham quan trường Đại học phía bên kia đường.
Tất cả mọi hoạt động được đăng tải lên trang của Trường và Facebook cá nhân của anh giám đốc chiêu sinh đều khiến các em học sinh bức xúc, đó là những hình ảnh trường buộc các em phải miễn cưỡng tươi cười, hồ hởi hoặc bị ép khi chụp. Phần đông các em đều không đồng tình với cách hành xử của người quản lý. Vài hoạt động thể thao của trường đều phải diễn ra trong công viên công cộng phía bên kia đường, nhưng khi đăng tải hình ảnh họ lại cố tình lập lờ như được diễn ra tại khuôn viên của trường họ.
Đa phần các em được sắp xếp cho ở cùng chủ nhà người Việt Nam hoặc người bản địa thông qua giới thiệu của trường, số này đều do giám đốc tuyển sinh nhận giám hộ, một số khác ở thuê trong khu nhà của trường thì phí rất cao. Số ở thuê nhà dân phí 1.400$/tháng bao gồm ăn, ở, sinh hoạt.
Cuộc sống của các em rất ngột ngạt với chủ nhà: bữa ăn rất tệ, kém chất lượng; sinh hoạt trong môi trường không đảm bảo vệ sinh, không đạt tiêu chuẩn nhà cho thuê ở Canada (rất bẩn, nhiều lông chó mèo); chủ nhà không cho tắm sau 20 giờ; tuỳ tiện tăng giá thuê; lợi dụng con em chúng tôi làm việc nhà (rửa dọn chén bát..) thậm chí ra công viên chơi với con chủ nhà. Trong khi hàng tháng chúng tôi đã trả đủ khoản tiền ăn ở sinh hoạt của con mình theo thỏa thuận nhưng con chúng tôi hốc hác, thiếu đói và có một cuộc sống tinh thần ngột ngạt mệt mỏi giữa xứ lạ không một người thân.
Các con thương cha mẹ nên đều không dám kể hết mà chỉ chịu đựng. Khi biết được chúng tôi phản ảnh với người quản lý của trường thì họ bảo vệ quyền lợi cho bên chủ nhà, nói thẳng là họ bắt tay với nhau để đưa con em chúng tôi vào vòng. Cùng một người mà vừa là đại diện quản lý du học sinh Việt Nam, là giám đốc tuyển sinh, lại là người giám hộ vì vậy họ không thể giải quyết vấn đề để bảo vệ cho con em chúng tôi.
Ở được 3 tháng thì chủ nhà tự ý dời nhà đi chỗ khác cận ngày mới thông báo với phụ huynh, sau đó lấy cớ chỗ mới sạch sẽ hơn để bắt phụ huynh phải tăng tiền thuê 100$, sau đó tiếp tục báo phụ huynh là chủ nhà không có người nấu ăn trong khi hợp đồng thuê có 3 bữa ăn /1 ngày .Chủ nhà lúc này ra điều kiện cho phụ huynh lựa chọn: Một tiếp tục ở thì phải ăn theo ý chủ nhà là đặt phần ăn bên ngoài nhưng phí sẽ tăng thêm 200 Can/1 tháng. Hai là, chỉ thuê ở không ăn giá 1.000 ăn nhà người giám hộ phí ăn là 240 Can/6 ngày từ thứ 2 đến thứ 7. Ba là, chọn nhà khác để thuê.
Do con còn dưới 18 tuổi phần mới sang và không có người thân tại xứ người. Chúng tôi chọn giải pháp một nhưng vì chưa hết hợp đồng nên gia đình không chịu tăng giá. Kể từ đó du học sinh được chủ nhà đối đãi rất tệ là những phần ăn kém chất lượng, nhưng người quản lý không can thiệp. Người chủ nhà này có quan hệ mật thiết với quản lý học vụ trường và con chúng tôi không may gặp phải người chủ Việt Nam không có lương tâm.
Nói về vấn đề giám hộ, theo quy định giám hộ của Canada thì một người không được nhận giám hộ cho nhiều trẻ vị thành niên; phải bảo vệ quyền lợi cho người được giám hộ khi xảy ra các vấn đề liên quan; không được vắng mặt quá 15 ngày, trường hợp vắng mặt phải tìm người giám hộ thay thế và phải thông báo việc thay thế đồng thời được sự đồng ý của phụ huynh và người được giám hộ. Nhưng trong một năm, người giám hộ các con chúng tôi đã rời khỏi lãnh thổ Canada 2-3 lần, mỗi lần 4-5 tuần mà phụ huynh không nhận được thông báo.
Các con chúng tôi ở Canada không có người giám hộ bảo vệ trong suốt khoảng thời gian đó trong khi họ đã nhận đủ khoản phí này từ khi các cháu nhập học. Nếu tính đến con số mà người quản lý nhận giám hộ phải lên đến hàng chục trở lên, hầu hết học sinh Việt Nam đều nghe lời chiêu dụ ban đầu mà gửi con cho anh ta giám hộ. Nhận giám hộ mà không biết việc học tập, ăn ở sinh hoạt của con chúng tôi như thế nào, thậm chí không biết chủ nhà thuê đã dời địa điểm cho thuê và tự ý tăng giá thuê và phí ăn lên cao, không quan tâm tới thắc mắc của PH về bữa ăn kém chất lượng của học sinh, không can thiệp bảo vệ cho các em khi chúng cần đến.
Với môi trường học tập, ăn ở sinh hoạt như vậy dần dần con chúng tôi trở nên thu mình khép kín, từ một đứa trẻ hoạt bát hướng ngoại bỗng trở nên lầm lì ít nói, mặt mũi con bơ phờ thiếu năng lượng, học xong chỉ biết chơi game trong góc phòng trọ và chờ những bữa ăn tệ hại khô khan như đậu hũ mắm tôm, rau muống xào, thịt kho trứng hâm đi hâm lại nhiều ngày. Trong những lúc đó anh giám hộ lại đang ba hoa quảng bá về trường của anh ta ở Việt Nam để tiếp tục phỉnh lừa phụ huynh đang có nhu cầu cho con du học Canada. Các con không có bạn bè nào là quốc tế cả nên lại tìm nhóm bạn Việt Nam học chung trường để tự tìm đường dẫn nhau đi quanh quanh đâu đó trong công viên vào ngày cuối tuần xả stress. Trường kêu học sinh muốn thư viện thì tự đi sang thư viện trường Đại học cách đó 2km, phụ huynh nghĩ một học sinh trung học mà vào thư viện trường đại học quốc gia để tìm đọc cái gì trong đó?
Chúng tôi yêu cầu trường hỗ trợ tìm nơi cho các em làm tình nguyện nhưng quản lý nói các em tự đi tìm bên ngoài để thể hiện tính tự lập. Cuối cùng hầu hết các em làm tình nguyện tại trường, như là: dọn dẹp vệ sinh bàn ghế, thức ăn vào chiều thứ 6 mỗi tuần sau bữa ăn tập thể, dọn vệ sinh nhà kho tầng hầm, dọn dẹp sau các buổi sự kiện của trường.. Nhiều em tốt nghiệp rồi nhưng vẫn không hoàn thành đủ 40 giờ tình nguyện cộng đồng, trường phải tạo điều kiện cho em đó trong một buổi sự kiện và ghi khống tăng thời gian làm lên cho đủ để tốt nghiệp.
Như vậy, nếu so với những lời giám đốc tuyển sinh nói với phụ huynh chúng tôi về ý nghĩa của việc làm tình nguyện lúc đầu thì đây là một sự mạo mị, phỉnh phờ phụ huynh. Và hậu quả tai hại của việc làm tình nguyện tại trường là sau ngày tốt nghiệp trung học, đủ 18 tuổi các em gặp khó khăn khi xin việc làm thêm. Vì các em chưa hề có kinh nghiệm gì tiếp xúc ngoài xã hội, nên không đủ điều kiện để nhận vào làm. Một trong số con em chúng tôi đã bị nhiều nơi từ chối vì cùng lý do này.
Để có những tấm ảnh đạt mục đích quảng bá các em học sinh phải tập cười theo cách người quản lý dạy trong những buổi tốt nghiệp, có khách; tất cả các học sinh từ các khối lớp phải có mặt ngoài công viên phơi nắng một buổi để trường ghi hình, ghi ảnh “đội bóng của trường” mặc dù con chúng tôi không biết cầm quả bóng thế nào; phải tự thuê bộ áo thụng tốt nghiệp mặc vào để đứng trà trộn vào số học sinh lớp 12 cùng chụp hình trong lễ tốt nghiệp năm học (nhưng phí thuê cao nên các em đã phản đối). Ảnh chụp tốt nghiệp bao gồm cả phụ huynh nhưng quản lý vẫn đưa tin khống trong bài đăng về con số tốt nghiệp thật. Đó là lý do vì sao trong lễ tốt nghiệp trường không cho các em sử dụng điện thoại, không cho chụp ảnh. Buổi lễ tốt nghiệp đơn điệu tẻ nhạt thiếu sự trang trọng. Tất cả những hình ảnh và bài viết của người quản lý đều sai sự thật nhằm khuếch trương quảng bá để thu hút phụ huynh Việt Nam cho con vào học trường này..
Có học sinh khi tốt nghiệp không nhận được bằng tốt nghiệp đúng kỳ hạn như quy định, trường cố tình trì trệ việc cấp bằng và bằng khen của học sinh đó. Khi phụ huynh yêu cầu nhiều lần, nhân viên học vụ giới thiệu đến một trường khác để nhận bằng, lý do: 2 trường này liên kết với nhau. Cuối cùng sau 8 tháng, con chúng tôi mới được nhận bằng tốt nghiệp của trường liên kết, bằng khen trong năm học đến hiện tại vẫn chưa nhận được. Tài khoản trường cho phụ huynh để đăng nhập vào xem lịch trình của trường nhưng không thể đăng nhập, yêu cầu nhiều lần trường lờ đi. Cho đến lúc không nhẫn nhịn được một phụ huynh lên tiếng chia sẻ với nhiều phụ huynh khác có con đang học ở trường thì Giám đốc tuyển sinh, người quản lý đã tung ra một loạt thủ thuật để bịt miệng dư luận, trấn an phụ huynh còn đang có con học ở trường và một trong những thủ thuật đó mang tính thù vặt, cá nhân, bóp méo sự thật một cách không thể hình dung như đăng bài nói xiên xéo, mang vấn đề của chúng tôi ra để dằn mặt hăm dọa kiện chúng tôi. Động thái đó là để các phụ huynh khác không dám chống đi con đường của chúng tôi. Người Việt Nam mình vốn hay thù vặt, cá nhân nên rất sợ đấu tranh thì con em mình bên đó sẽ “bị quan tâm”. Chính anh ta là dạng người này nên hiểu rất rõ cách đối phó tâm lý phụ huynh Việt Nam. Trong các buổi tuyên truyền tuyển sinh gần đây tại Việt Nam, để phản hồi những vấn đề phụ huynh chúng tôi phản ảnh về ngôi trường Tư thục đã lỡ cho con học, cũng anh này nói: “Canada là cái nước có nền Y tế trì trệ nhất dở nhất, bệnh cũng phải chờ vài tháng mới khám được…Trường học ở Canada không yêu cầu phải có thư viện, muốn gì cần gì đến thư viện khu vực là có…Du học sinh Việt Nam là cái thứ khó ưa nhất, ở nhà quen được cha mẹ chăm sóc nên giờ đi du học cũng không chịu tự lập, không có ý thức…Phụ huynh VN trước khi cho con đi du học không chịu tìm hiểu, giờ đòi trong trường phải có Y tế, Thư viện, Phòng thí nghiệm, căn tin…Mức học phí bấy nhiêu mà đòi đủ thứ…”
Khi sự việc bất mãn đến cao trào, phụ huynh chúng tôi gặp để cùng giúp nhau tháo gỡ việc chuyển trường, lúc đó vỡ lẽ ra thêm nhiều vấn đề khác, một trong đó là vấn đề học phí, học bổng.
Ai cũng được người bên môi giới và người tuyển sinh nói rằng sẽ giúp đỡ cho con mình xin được học bổng tối ưu hơn để tạo điều kiện cho con được đến Canada du học. Vì thế mà mỗi người đều nhận được một mức học bổng riêng từ 1.000, 2.000 đến 3.000$/năm, và cao nhất là 3.000$ nên em nào được 3.000$ là phụ huynh cảm thấy con mình giỏi và được chiếu cố, là phải biết ơn người tuyển sinh nhiều lắm lắm vì theo lời họ không phải em nào cũng được đâu, là trường hợp đặc biệt đó. Nhưng không phải, không em nào mà không được học bổng, 100% được hết, chỉ là ít hay nhiều. Thậm chí có phụ huynh nói con mình được học bổng lên đến mức 5.000$/năm, nhưng thật lạ là cho dù được học bổng nhiều ngất ngưởng như vậy mà phụ huynh vẫn phải đóng mức học phí sau giảm là 15.500$. Như vậy thực chất mức học phí của trường này là bao nhiêu trong khi công bố là 18.500$/năm?
Kết thúc năm học phần lớn chúng tôi đã chuyển con đến trường mới là trường công lập của Canada. Những trường này cho học sinh bản địa học nhưng vẫn nhận du học sinh quốc tế, giá học phí dao động từ 14.800 đến 16.500$/năm. Trước khi chuyển chúng tôi đã tìm hiểu rất kỹ sau một lần ngã đau. Trường công lập trước đây phụ huynh chúng tôi được nghe giám đốc tuyển sinh trường Tư thục bài xích hết lời, nói xấu đủ thứ và nếu cho con học ở đó sẽ tốn tiền mà không chất lượng…Nhưng rõ ràng mức học phí của họ rất tốt, trường cũng rất tốt.
Con chúng tôi qua trường công lập học, gặp được người chủ nhà thuê mới có tâm, thân thiện và có trách nhiệm, phí ăn ở sinh hoạt 1.350$/tháng nhưng họ tận tâm yêu thương và chăm sóc các em, không gian ở sạch sẽ, bữa ăn đầy đủ dinh dưỡng trong phạm vi đồng tiền mình bỏ ra. Lại gặp vô số bạn mới, được trải nghiệm trong môi trường trung học thực thụ, được tham gia hoạt động ngoại khoá và được trường giới thiệu đi làm tình nguyện ngoài xã hội…Tinh thần các con phấn chấn, vui vẻ hoạt bát, sức khỏe tốt dần lên. Nhà trường mời họp phụ huynh mỗi tháng (thậm chí 2 buổi họp cách nhau chỉ 1 tuần) khi có vấn đề cần thông báo, tổ chức tham quan miễn phí, đi học trễ trường đều thông báo tới phụ huynh, nghỉ ốm đều được giáo viên giảng lại bài vào ngày hôm sau bằng sự tận tâm mặc dù sĩ số trường lên đến con số 1,200 đến 1,500 em .
Trong trường có hồ bơi, sân thi đấu thể thao trong nhà, phòng y tế, học sinh được sử dụng miễn phí máy tính của trường, có phòng thí nghiệm đầy đủ trang thiết bị phục vụ môn học thực hành, có xưởng sửa chữa xe cho học sinh nghiên cứu trải nghiệm nghề, có thư viện, nhà ăn lớn, sân chơi ngoài trời, đặc biệt có du học học nhiều quốc gia cùng học.
Tóm lại, không đúng như những lời rêu rao của anh tuyển sinh kia. Như vậy nếu so sánh mức học phí của 2 trường công lập và Tư thục thì học phí trường công không hề đắt nhưng ưu điểm thì tỉ lệ nghịch với trường tư. Chúng tôi cũng tham khảo một số trường trung học tư ở thị trấn Mississauga hoặc Toronto, mức học phí so ra thấp hơn nhưng vẫn đúng nghĩa là ngôi trường trung học. Như vậy, vấn đề không phải nằm ở chỗ tiền nào của nấy, mức học phí 18.500$/năm không phải là thấp nhưng ngôi trường tư thục đó không ra cái trường.
Ở Việt Nam, trường công hoặc tư thì tối thiểu đều có: căn tin, thư viện, phòng thí nghiệm, phòng y tế, sân chơi nên nó là điều hiển nhiên khiến các phụ huynh không bao giờ hỏi người tuyển sinh những câu rằng: “trường quốc tế nhà anh có thư viện, nhà ăn, y tế, phòng thí nghiệm hay không”. Ở một nước phát triển như Canada lại là một trường chuẩn quốc tế, là trường tốt nhất trong khu vực cho du học sinh các nước đến học thì không ai hỏi những câu ngớ ngẩn thừa thãi đó.
Câu chuyện của chúng tôi không thể gọi là vấp ngã mà một lần ngã rất đau. Chúng tôi đúc kết lại vấn đề và tự nhận thấy trước hết mình là người thiếu kiến thức về du học Canada, quá tin tưởng các công ty tư vấn du học, lầm tưởng nhân cách của một con người, tin tưởng vào những điều mình coi là tất yếu, lấy thực trạng các trường ở Việt Nam làm chuẩn mực cho sự tin tưởng đối tượng chiêu sinh của trường. Cái giá mà phụ huynh chúng tôi phải trả đó là nỗi xót xa ngấu nghiến thường trực khi từ nơi này nhìn con mình từng ngày trải qua cuộc sống buồn tẻ, vô vị, ức chế tinh thần. Đau vì mình vất vả làm việc để gom góp từng đồng đóng tiền ăn ở, sinh hoạt, học tập và những nhiều những khoản khác nhưng con mình nhận lại được những điều như vậy, phí hoài một năm đi du học.
Chúng tôi muốn câu chuyện rất thực này làm kinh nghiệm cho các phụ huynh Việt Nam đang có nhu cầu cho con em đi du học ở Canada. Kêu gọi các phụ huynh hãy tìm hiểu thật kỹ về trường định cho con đi học. Hãy cứ mạnh dạn hỏi người tuyển sinh về nhiều những vấn đề có vẻ ngớ ngẩn thừa thãi như trên. Hãy tìm hiểu xem trường đó có nằm trong tốp trường tốt và đạt chuẩn của tỉnh bang con sẽ đến hay không. Hãy tìm hiểu về sĩ số học sinh đang có ở trường, tìm hiểu cơ sở vật chất nhà trường và trang thiết bị có những gì đảm bảo cho việc học tập và tư duy của các em ở môi trường quốc tế. Hỏi rõ về mức học phí và những đối tượng nào được học bổng. Hỏi về người giám hộ xem họ có đủ tư cách không, và tốt nhất là đừng bao giờ giao con cho người giám hộ khi họ vừa đi chiêu sinh, vừa là người quản lý học vụ, giống như người vừa thổi còi vừa đá bóng vậy. Phụ huynh hãy hỏi thật nhiều vì chỉ các trường tư mới đi chiêu sinh, họ cạnh tranh với nhau để làm tốt với mức giá thỏa đáng nên họ sẽ lắng nghe và giải đáp cặn kẽ. Tránh những trường hợp thao thao diễn giả tự khen trường mình là tốt nhất, làm vì yêu thương học sinh Việt Nam và sẽ giúp đỡ tận tình…, hãy nghe những người tư vấn khiêm tốn. Không phải tất cả các trường tư thục ở Canada đều như ngôi trường con chúng tôi học, nó là số ít, rất ít tồn tại ở thị trấn Mississauga. Sẽ có rất nhiều trường tốt, chất lượng ở Toronto và các tỉnh bang khác về chiêu sinh tại Việt Nam mà mức phí thỏa đáng cho phụ huynh lựa chọn.
Một điều các phụ huynh cần lưu ý đó là: tuyệt đối không tin vào các công ty môi giới du học khi họ chưa từng đặt chân đến ngôi trường giới thiệu cho mình. Họ được nhận khoản môi giới khá hậu hĩ nên mình sẽ trở thành nạn nhân và họ không chịu trách nhiệm gì sau khi xong việc môi giới, đó là việc làm không có tâm.
Hiện tại, người chiêu sinh chúng tôi kể trên vẫn đang tiếp tục về Việt Nam với nhiều chiêu trò để ma mị phụ huynh nhằm kinh doanh, tại TP.HCM đã nhiều phụ huynh bị như chúng tôi nên địa bàn được nhắm tới là miền Trung và Bắc Việt Nam. Chúng tôi muốn các phụ huynh khác không vì những lời phỉnh lừa này mà đưa con đến ngôi trường của họ học, bài học đắt giá của phụ huynh chúng tôi kể trên là một điển hình./.
