Báo cáo tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật Đất đai (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, về thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, dự thảo luật mới nhất đang liệt kê cụ thể hàng trăm dự án thuộc 3 trường hợp: xây dựng công trình công cộng, công trình sử dụng cho mục đích sản xuất công nghiệp và công trình cơ sở, tiện ích hạ tầng kỹ thuật; dự án xây dựng trụ sở cơ quan nhà nước, công trình sự nghiệp; thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng khác.
Dự thảo luật mới nhất trình tại phiên họp thứ 25 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội dành tới khoảng 4 trang để liệt kê các dự án thuộc trường hợp thu hồi đất này.
Tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh, vấn đề thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng là vấn đề khó nhất trong Luật Đất đai qua các thời kỳ.
Theo Chủ tịch Quốc hội, nếu lựa chọn cách thức tiếp cận theo hướng "chọn cho" tức là liệt kê các trường hợp, dự án Nhà nước thu hồi đất thì không cách gì đủ được, có khi càng liệt kê càng thiếu.
"Nên chăng là tiếp cận theo hướng chọn bỏ, tức là trừ những trường hợp áp dụng phương pháp thỏa thuận nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất, còn lại là Nhà nước thu hồi có được không? Vì thực tế chỉ có 2 hình thức là thu hồi và thỏa thuận", Chủ tịch Quốc hội gợi mở.
Chủ tịch Quốc hội phân tích thêm, với hướng tiếp cận này, có thể quy định thêm quy định đất thu hồi phải nằm trong quy hoạch, kế hoạch đất đã được phê duyệt hay các quy định cấm việc vừa điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch đã có ngay quyết định thu hồi đất.
"Trong thực tế có việc vừa điều chỉnh quy hoạch, vừa điều chỉnh mục đích sử dụng đất lại ra quyết định thu hồi đất. Cho nên, điều quan trọng là phải ngăn chặn được tình trạng này", Chủ tịch Quốc hội nói.
Dẫn chứng công tác cán bộ hiện nay cũng phải trong quy hoạch một thời gian mới được xem xét bổ nhiệm, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, trong vấn đề điều chỉnh quy hoạch và thu hồi đất cũng tiếp cận theo cách này để ngăn chặn việc điều chỉnh quy hoạch là ra quyết định thu hồi đất.
Chủ tịch Quốc hội cũng cho rằng, không nên gắn việc thu hồi đất với đấu giá, đấu thầu đất đai.
“Nên tách nó ra hai chuyện riêng, đừng ghép hai cái đó. Đấu giá đấu thầu thì phải có đất sạch và đó là việc khác. Có trường hợp đấu thầu đấu giá có thu hồi đâu vì đất sạch sẵn rồi", Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh.
