VinGroup: Tinh thần của một “kiến trúc sư tài chính”

Trong vai trò “kiến trúc sư tài chính”, VinGroup không chỉ đang vận hành một hệ sinh thái đa ngành mà còn khéo léo dẫn dắt hành trình đầu tư dài hạn với kỳ vọng tương lai, bất chấp những con số lỗ kỷ lục từ VinFast.

Năm 2024, VinFast công bố khoản lỗ gần 3,2 tỷ USD – một con số gây choáng váng với bất kỳ ai quan tâm đến thị trường tài chính hay ngành công nghiệp xe điện.

Song song với đó, công ty mẹ VinGroup lại báo lãi hợp nhất hơn 16.700 tỷ đồng, tạo ra một nghịch lý tài chính khiến nhiều nhà đầu tư bối rối: Làm thế nào một đứa con "đốt tiền" như VinFast lại không kéo tụt lợi nhuận hợp nhất của cả tập đoàn?

Thực tế, điều này không chỉ là chuyện của kế toán, mà còn là câu chuyện của chiến lược tài chính và quản trị tập đoàn trong thời đại của các conglomerate – những tập đoàn đa ngành hoạt động như một hệ sinh thái nội bộ khép kín.

VinGroup báo lãi, VinFast báo lỗ: Giải mã sự khác biệt dưới góc độ kế toán và chiến lược

2024 là năm thứ ba liên tiếp VinFast báo lỗ ở quy mô hàng chục nghìn tỷ đồng. Dù doanh thu tăng mạnh 58% lên hơn 44.000 tỷ đồng, lỗ ròng vẫn phình to lên 77.400 tỷ đồng – tăng gần 30% so với năm 2023.

Nguyên nhân không đến từ thiếu khách hàng – VinFast đã bán được gần 97.400 xe trong năm qua, gấp ba lần năm 2023. Mấu chốt nằm ở mô hình kinh doanh ưu tiên mở rộng thị phần bằng các dòng xe phổ thông giá thấp, đồng thời đẩy mạnh phát triển hạ tầng, nhà máy, hệ thống phân phối, và chiến lược toàn cầu hóa.

Dòng tiền từ hoạt động kinh doanh vẫn âm nặng – gần 30.500 tỷ đồng, dù cải thiện so với năm trước (âm hơn 50.000 tỷ). Công ty vẫn chưa tạo ra được dòng tiền dương từ hoạt động cốt lõi. Điều này đồng nghĩa: VinFast chưa tự nuôi sống chính mình. Vốn vận hành chủ yếu đến từ hai nguồn: tài trợ từ cổ đông và vay nợ.

Trong năm 2024, VinFast nhận tài trợ gần 22.000 tỷ đồng – bao gồm cả từ tỷ phú Phạm Nhật Vượng lẫn từ VinGroup. Nợ vay cuối năm vẫn ở mức cao (62.000 tỷ đồng) và đáng chú ý là chi phí lãi vay tăng vọt 39% lên hơn 19.100 tỷ đồng – dấu hiệu cho thấy chi phí vốn tăng cao và khả năng đàm phán tài chính đang bị suy yếu.

Một điểm sáng đáng kể là tỉ trọng xe bán cho bên liên quan – đặc biệt là hãng taxi Xanh SM – đã giảm sâu từ 70% năm 2023 xuống chỉ còn 19% trong quý 4/2024. Điều này cho thấy nhu cầu từ thị trường thực sự đang tăng, và VinFast đã bước ra khỏi “vòng tay người thân” để tiếp cận người tiêu dùng đại chúng.

Nếu VinFast là cỗ máy đốt tiền, thì VinGroup là kỹ sư vận hành cỗ máy ấy. Dù mảng sản xuất, mà VinFast là chủ lực, báo lỗ gần 42.200 tỷ đồng trong năm 2024, tập đoàn vẫn báo lãi hợp nhất hơn 16.700 tỷ đồng. Điều này không đến từ “phép màu” mà từ cách VinGroup kết hợp giữa các mảng kinh doanh sinh lợi (như bất động sản qua Vinhomes) với chiến lược tài chính linh hoạt và hiểu biết sâu sắc về kế toán hợp nhất.

VinGroup có một năm ấn tượng về hoạt động tài chính: Từ các thương vụ chuyển nhượng cổ phần, thoái vốn, đến ghi nhận doanh thu khác từ tài trợ của cổ đông. Họ tận dụng các chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS), vốn linh hoạt hơn US GAAP của Mỹ, để ghi nhận một phần tài trợ từ ông Vượng như “doanh thu khác” – điều mà VinFast không được phép thực hiện khi lập báo cáo theo US GAAP. Nhờ đó, lỗ từ VinFast bị “giảm nhẹ” trên báo cáo hợp nhất.

Một yếu tố then chốt nữa là cơ chế triệt tiêu giao dịch nội bộ khi hợp nhất báo cáo tài chính – khoản tài trợ từ VinGroup cho VinFast sẽ không được ghi nhận hai lần mà sẽ bị loại trừ. Nhờ vậy, phần lỗ của VinFast được “hạn chế về mặt kế toán” khi nhìn từ góc độ tập đoàn. Và đó cũng là lý do khiến số tiền tài trợ VinFast ghi nhận (gần 22.000 tỷ đồng) không trùng với con số mà VinGroup công bố (8.300 tỷ đồng).

Quý 1/2025: Một cú bật tài chính, nhờ bán “siêu dự án”

VinGroup tiếp tục thể hiện vai trò “người chơi lớn” trong lĩnh vực tài chính – bất động sản. Quý 1/2025, doanh thu hợp nhất tăng gấp 4 lần cùng kỳ, đạt gần 84.000 tỷ đồng, trong đó một phần đáng kể đến từ thương vụ bán sỉ một phần dự án Vinhomes Cổ Loa.

Công ty con của VinGroup – Trung tâm Hội chợ Triển lãm Việt Nam – ghi nhận lãi gần 14.900 tỷ đồng và trở thành “quán quân lợi nhuận” trên sàn chứng khoán, vượt cả Vietcombank. Với 83% cổ phần nắm giữ, VinGroup hưởng phần lớn lợi nhuận này.

Tuy nhiên, ánh sáng ấy vẫn bị phủ bóng bởi mảng sản xuất, tiếp tục lỗ gần 13.000 tỷ đồng chỉ trong 3 tháng đầu năm. Như thường lệ, ông Vượng tiếp tục tài trợ thêm 5.000 tỷ đồng cho VinFast, và khoản này lại được VinGroup ghi nhận như doanh thu khác – tiếp tục làm đẹp báo cáo lợi nhuận hợp nhất.

Hành trình đầu tư dài hạn và kỳ vọng tích cực

VinFast đang đi trên một lộ trình phát triển đòi hỏi nguồn lực lớn và sự kiên định, với những khoản đầu tư mạnh mẽ cho tương lai.

Trong bối cảnh thị trường xe điện toàn cầu ngày càng cạnh tranh, đặc biệt là tại Mỹ – một thị trường đầy tiềm năng nhưng cũng không ít thách thức – việc mở rộng doanh số nội địa và giảm phụ thuộc vào các bên liên quan là những bước tiến đáng ghi nhận.

Tất nhiên, bài toán dòng tiền vẫn là yếu tố quan trọng trong bất kỳ chiến lược tăng trưởng dài hạn nào. Việc chuyển hóa tăng trưởng về doanh số thành hiệu quả tài chính thực sự sẽ là bước ngoặt cần thiết để củng cố niềm tin từ thị trường và giảm áp lực lên công ty mẹ VinGroup.

Dù còn nhiều việc phải làm, VinGroup đang cho thấy khả năng điều phối nguồn lực và quản trị tài chính ở tầm tập đoàn với sự linh hoạt và kinh nghiệm dày dạn.

Hành trình của VinFast có thể chưa đạt đến điểm hòa vốn, nhưng với nền tảng nội lực và sự hỗ trợ từ hệ sinh thái, đây vẫn là một câu chuyện đầu tư đang được viết tiếp – với nhiều kỳ vọng từ thị trường và nhà đầu tư dài hạn./.