Việt Nam có thể mất 7,6% GDP nếu không thoát khỏi “danh sách xám” FATF

Thông tin trên được ông Trần Huyền Dinh - Chủ nhiệm Uỷ ban ứng dụng Fintech, Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam (VBA) - chia sẻ tại hội thảo GM Blockchain Security Forum 2025.

"Con số trên tiệm cận với mức đóng góp 8% GDP của ngành du lịch", ông Dinh chia sẻ, đồng thời nhận định việc Việt Nam bị liệt vào “danh sách xám” của Lực lượng Đặc nhiệm Tài chính về chống rửa tiền (FATF) sẽ gây ảnh hưởng tới rủi ro về vốn và tín nhiệm. 

Ông Trần Huyền Dinh dẫn số liệu từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) (Nguồn: DFF.VN)

Ông Dinh chia sẻ, ước lượng dòng vốn FDI có thể giảm trung bình 3% GDP, dòng vốn đầu tư gián tiếp giảm 2,9% GDP, và dòng vốn qua các kênh khác giảm 3,6% GDP. Mất mát không chỉ nằm ở con số – đó còn là sự lung lay về uy tín và niềm tin của nhà đầu tư toàn cầu đối với thị trường Việt Nam.

Trước vấn đề cấp bách trên, Việt Nam đã đưa ra 17 hành động cụ thể trong Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện cam kết của Chính phủ Việt Nam về phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố. Trong đó, đáng chú nhất là: 

🔹Hành động 6: Lần đầu định nghĩa tài sản ảo (VA) và nhà cung ứng dịch vụ tài sản ảo (VASP) được đưa vào văn bản chính thức tại Việt Nam. Từ đó, xây dựng khung pháo lý để cấm hoặc điều chỉnh đối với VA và VASP

🔹Hành động 7: Tiếp cận khu vực tư nhân thông qua các hoạt động cộng đồng. Đánh giá rủi ro ngành và các nghĩa vụ tuân thủ AML/CFT bằng các biện pháp trừng phạt tài chính và báo cáo giao dịch đáng ngờ.

Thế giới chạy đua tuân thủ FATF – Việt Nam không thể đứng ngoài

Tại hội thảo, ông Dinh chia sẻ bức tranh toàn cảnh tuân thủ FATF tại các nước trên tế thế giới, dựa theo cập nhật tháng 6/2025 từ cơ quan này. Theo đó:

🔸Chỉ 29% quốc gia (40/138) được đánh giá là “tuân thủ đầy đủ” Khuyến nghị 15 (KN15) về quản lý VASP.

🔸73% quốc gia (85/117) đã có luật Travel Rule (Tạm dịch: Di chuyển thông tin) nhưng phần lớn dừng lại ở văn bản, chưa có cơ chế giám sát/xử phạt hiệu quả.

🔸37% quốc gia (35/96) yêu cầu VASP offshore (ngoài nước) phải đăng ký/cấp phép, nhưng việc thi hành còn yếu.

Không tuân thủ FATF đồng nghĩa với việc các nền tảng tài sản số có thể trở thành điểm nóng rửa tiền, tài trợ khủng bố và trốn thuế xuyên biên giới. 

Ông Dinh chia sẻ về những thiệt hại đáng kể từ những nhà cung cấp dịch vụ thiếu tuân thủ AML/CFT (Ảnh:DFF)

Đồng thời, lãnh đạo VBA dẫn các ví dụ nhãn tiền về loạt tổ chức bị ảnh hưởng nặng nề do thiếu tuân thủ AML/CFT. Với giọng nói đầy thiện chí, ông Dinh cho rằng việc các doanh nghiệp chủ động sẽ mang lại cơ hội để tiếp cận một cách chính danh tại thị trường đầy tiềm năng như Việt Nam.

Điển hình như, doanh nghiệp sẽ tham gia sandbox Fintech và cung cấp dịch vụ tài sản số trong Trung tâm Tài chính Quốc tế (IFC) mới thành lập; hưởng ưu đãi thuế suất, quỹ đất và hỗ trợ R&D theo Luật Công nghiệp Công nghệ số 2025; đồng thời đón đầu thủ tục cấp Giấy phép VASP toàn quốc khi khung pháp lý tài sản số được hoàn thiện đầy đủ.

Cùng với đó, đại diện VBA kiến nghị Chính phủ sớm ban hành Nghị định Quản lý VASP, trong đó nhấn mạnh việc cấp phép hoạt động dựa trên mức độ rủi ro của từng đơn vị. 

Các VASP cần thực hiện đầy đủ nghĩa vụ báo cáo các giao dịch đáng ngờ (STR), đảm bảo minh bạch hóa quy trình xác minh danh tính khách hàng (KYC), đồng thời áp dụng đầy đủ Travel Rule nhằm truy vết và kiểm soát giao dịch xuyên biên giới – tiêu chuẩn quan trọng mà FATF đang yêu cầu các quốc gia thành viên triển khai triệt để.

Mô hình quản lý của UAE (Nguồn:VBA)

Việt Nam có thể học hỏi từ mô hình quản lý của UAE – một trong những quốc gia đi đầu trong việc xây dựng hệ sinh thái giám sát tài sản số. Từ năm 2021, mọi VASP tại UAE đều bắt buộc đăng ký với đơn vị phân tích tài chính (FIU) và nộp báo cáo STR/SAR thông qua nền tảng goAML.

Chỉ trong năm 2022, UAE đã ghi nhận hơn 10.238 báo cáo STR từ các VASP, chiếm hơn 22% tổng số báo cáo trong toàn hệ thống. Cùng với đó, quốc gia này cũng đã triển khai cơ sở dữ liệu về chủ sở hữu hưởng lợi cuối cùng (Beneficial Ownership) giúp truy xuất danh tính người thực sự đứng sau các tài khoản tài sản số.

Đặc biệt, việc ký kết biên bản ghi nhớ (MOU) với Chainalysis cho phép UAE tích hợp dữ liệu on-chain vào hệ thống giám sát, giúp theo dõi dòng tiền ảo theo thời gian thực một cách hiệu quả. Nhờ các bước đi quyết liệt đó, UAE được ghi nhận là quốc gia có mức độ tuân thủ FATF cao và đã chính thức thoát khỏi diện "giám sát tăng cường".

Từ các phân tích tại hội thảo, ông Dinh nhấn mạnh Việt Nam cần hành động khẩn trương và dứt khoát để không bị tụt lại trong cuộc đua toàn cầu về quản trị tài sản số./.