Thất nghiệp sẽ gia tăng?

Thế giới đang bước vào giai đoạn mà dù công nghệ AI có thành công rực rỡ hay thất bại, xu hướng thất nghiệp cấu trúc vẫn gần như chắc chắn gia tăng.

Nếu công nghệ AI thất bại, tức là đầu tư khổng lồ vào lĩnh vực này không tạo ra giá trị thực tế tương xứng, nền kinh tế toàn cầu sẽ hứng chịu cú sốc tương tự bong bóng dot-com: Hàng loạt công ty và quỹ đầu tư chìm trong nợ nần, chuỗi việc làm công nghệ và dịch vụ liên quan bị cuốn theo, niềm tin thị trường sụt giảm.

Cú đổ vỡ đó không chỉ làm mất trực tiếp hàng triệu việc làm mà còn làm chậm lại quá trình đầu tư vào các ngành khác, gây hiệu ứng lan truyền tiêu cực lên toàn bộ nền kinh tế.

Ngược lại, nếu AI thành công, tức là nó thực sự trở nên rất thông minh, có thể thay thế con người trong các chuỗi sản xuất, dịch vụ, phân tích và thậm chí cả sáng tạo, thì thất nghiệp vẫn sẽ tăng. Nhưng lần này không vì sụp đổ, mà vì hiệu suất vượt xa nhu cầu nhân lực.

Lịch sử các cuộc cách mạng công nghiệp từng chứng minh khả năng công nghệ mới tạo thêm việc làm bổ sung, nhưng lần này có lẽ hơi khác. Các cuộc cách mạng trước đây tuy làm mất đi nhiều nghề cũ, nhưng đồng thời mở ra những lĩnh vực hoàn toàn mới đòi hỏi con người tham gia.

Còn với AI, nó lại chủ yếu thay thế trong các ngành hiện tại chứ chưa thực sự tạo ra các ngành mới. Thêm nữa nó lại thay thế con người chính ở phần cao nhất (trí tuệ) chứ không phải chỉ là các hoạt động tay chân đơn giản.

Con người có thể đang dần bước vào một thời kỳ mà “có việc làm” không còn là điều hiển nhiên, ngay cả khi nền kinh tế vẫn tiếp tục tăng trưởng./.