Nhật Bản đang đứng trước một bước ngoặt quan trọng trong chính sách thuế dành cho tài sản số. Kế hoạch cải tổ thuế crypto không chỉ đơn giản hóa nghĩa vụ thuế cho nhà đầu tư, mà còn đưa hình ảnh quốc gia này đến gần hơn với các trung tâm tài chính thân thiện với tiền mã hóa như Mỹ.
Trong bối cảnh các quốc gia đang cạnh tranh quyết liệt để thu hút dòng vốn và công nghệ Web3, động thái của Tokyo là tín hiệu cho thấy “cuộc đua luật hóa tài sản số ” toàn cầu ngày càng tăng nhiệt.
Nhìn thấy gì từ cuộc cải tổ thuế tiền mã hóa tại Nhật Bản?
Cấu trúc thuế được đề xuất có gì?
Vào ngày 24/6, Cơ quan Dịch vụ Tài chính Nhật Bản (FSA) đã đề xuất phân loại tài sản mã hóa như các sản phẩm tài chính – tương tự cổ phiếu, trái phiếu và các công cụ tài chính truyền thống khác.
Điều này sẽ đưa tài sản mã hóa vào phạm vi điều chỉnh của Luật Công cụ Tài chính và Giao dịch (FIEA) – một khung pháp lý hiện đang áp dụng cho các sản phẩm tài chính truyền thống tại Nhật.
"Xứ sở hoa anh đào" từ lâu đã được công nhận là quốc gia tiên phong trong cả việc áp dụng và điều tiết tiền mã hóa. Năm 2025 đang trở thành một bước ngoặt đối với tài sản số tại nền kinh tế lớn thứ năm thế giới.
Đề xuất của FSA cũng nằm trong khuôn khổ sáng kiến “Chủ nghĩa Tư bản Mới” (New Capitalism) của chính phủ, với mục tiêu chuyển đổi Nhật Bản thành một nền kinh tế định hướng đầu tư. Bằng cách điều chỉnh chính sách thuế tiền mã hóa tương đồng với chứng khoán truyền thống, Nhật Bản muốn củng cố vị thế là trung tâm hàng đầu cho tài sản kỹ thuật số.
Hiện tại, toàn bộ lợi nhuận từ giao dịch tiền mã hóa được phân loại là “thu nhập khác”. Đồng nghĩa, các khoản thu từ việc giao dịch, sử dụng hoặc kiếm tiền mã hóa sẽ chịu thuế thu nhập lũy tiến, khác với lợi nhuận từ cổ phiếu hay bất động sản.
Mức thuế này dao động từ 5% với người có thu nhập thấp đến 45% với người thu nhập cao. Khi cộng thêm thuế cư trú địa phương 10%, tổng thuế suất có thể lên tới 55% – một trong những mức cao nhất thế giới đối với tiền mã hóa.
| Khía cạnh | Quy định hiện tại (2025) | Quy định đề xuất (Triển khai 2026 nếu được thông qua) |
| Thuế suất (Tax rate) | Thuế lũy tiến (15% – 55%) | Cố định 20% |
| Phân loại thuế (Tax classification) | Thu nhập khác (Miscellaneous income) | Sản phẩm tài chính (như cổ phiếu) |
| Chuyển lỗ (Loss carry forward) | Không cho phép | Cho phép (tối đa 3 năm) |
| ETF Crypto | Không khả dụng | Dự kiến sẽ được chấp thuận |
| Ngưỡng báo cáo (Reporting threshold) | Trên 200.000 yên mỗi năm | Giữ nguyên |
Các hoạt động khiến phát sinh thuế với tài sản mã hóa
🔹Bán crypto để nhận Yên Nhật hoặc bất kỳ loại tiền pháp định nào khác
🔹Hoán đổi giữa hai loại tài sản mã hóa
🔹Dùng crypto để thanh toán hàng hóa hoặc dịch vụ
🔹Nhận crypto từ các hình thức như: khai thác (mining), staking, yield farming, airdrop
🔹Chỉ riêng việc mua và nắm giữ crypto (hodl), hoặc chuyển tài sản giữa các ví thuộc sở hữu của chính mình không tạo ra sự kiện chịu thuế.
Một trong những thay đổi quan trọng nhất là cho phép chuyển lỗ sang năm sau đối với khoản đầu tư tiền mã hóa. Cụ thể, nhà đầu tư có thể dùng khoản lỗ để bù trừ cho lợi nhuận trong tối đa 3 năm tiếp theo. Trong bối cảnh thị trường crypto biến động mạnh, quy định này sẽ mang lại sự linh hoạt rất cần thiết.
Lịch sử phát triển chính sách quản lý tiền mã hóa tại Nhật Bản
Vụ sập sàn Mt. Gox đã trở thành một dấu mốc quan trọng trong lịch sử phát triển của hệ sinh thái tài sản số. Vào tháng 2/2014, một tài liệu nội bộ bị rò rỉ tiết lộ rằng sàn giao dịch này đã là nạn nhân của một vụ tấn công mạng kéo dài, dẫn đến việc mất 744.408 BTC, tương đương khoảng 6% tổng cung BTC đang lưu hành vào thời điểm đó.
Từ đó, phơi bày rõ sự thiếu hụt trong quản lý tiền mã hóa tại Nhật Bản, khiến các cơ quan chức năng chú ý hơn đến lĩnh vực đang phát triển nhanh chóng này.
📌Tháng 5/2016: Sau vụ Mt. Gox, FSA xây dựng khung pháp lý đầu tiên dành cho các nhà cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa theo Luật Dịch vụ Thanh toán (PSA).
📌Tháng 4/2017: Các sửa đổi từ năm 2016 chính thức có hiệu lực, lần đầu tiên định nghĩa tiền mã hóa trong luật pháp Nhật Bản. Các sàn giao dịch phải đăng ký với FSA, tuân thủ quy định chống rửa tiền (AML) và xác minh danh tính khách hàng (KYC), đồng thời áp dụng các biện pháp bảo mật nghiêm ngặt.
📌Tháng 9/2017: FSA cấp phép cho 11 sàn giao dịch tiền mã hóa, chính thức đánh dấu giai đoạn giao dịch crypto có quản lý tại Nhật Bản.
📌Tháng 1/2018: Sàn Coincheck bị tấn công, mất khoảng 530 triệu USD giá trị token NEM, dẫn đến các biện pháp giám sát chặt chẽ hơn từ phía cơ quan quản lý.
📌Tháng 4/2018: Các sàn giao dịch hợp lực thành lập Hiệp hội Sàn Giao dịch Tiền ảo Nhật Bản (JVCEA) nhằm tăng cường tự điều tiết ngành.
📌Tháng 10/2018: FSA trao cho JVCEA quyền tự quản lý trong lĩnh vực tiền mã hóa.
📌Tháng 5/2020: Các sửa đổi đối với PSA và Luật Giao dịch Công cụ Tài chính (FIEA) có hiệu lực, làm rõ hơn khung pháp lý đối với tài sản mã hóa. Theo FIEA, dịch vụ lưu ký tiền mã hóa được công nhận riêng biệt, nhằm phân tách rõ ràng giữa sàn giao dịch và đơn vị lưu ký, nâng cao bảo vệ nhà đầu tư.
📌Tháng 6/2022: Quốc hội Nhật Bản thông qua quy định cho phép các tổ chức tài chính được cấp phép phát hành stablecoin bảo chứng bằng tiền pháp định, với yêu cầu dự trữ hoàn toàn bằng yên Nhật và lưu trữ trong nước.
📌Tháng 4/2023: Đảng Dân chủ Tự do Nhật Bản công bố sách trắng về Web3, đề xuất các chiến lược thúc đẩy blockchain, điều chỉnh chính sách thuế và khuôn khổ phê duyệt ETF Crypo.
📌Ngày 24/6/2025: FSA đề xuất phân loại lại tài sản mã hóa như các sản phẩm tài chính truyền thống, đồng nghĩa việc áp dụng chế độ thuế mới từ năm 2026 trở đi.
So sánh cấu trúc thuế tài sản số của Nhật với các nền kinh tế lớn khác
Lâu nay, Nhật Bản được xem là một trong những quốc gia có chế độ thuế khắc nghiệt nhất đối với nhà đầu tư crypto. Tuy nhiên, nếu đề xuất của FSA được thông qua vào năm 2026, quốc gia này sẽ chuyển sang một cấu trúc thuế đơn giản và thân thiện hơn với nhà đầu tư, tương đồng với cách đánh thuế chứng khoán.
| Tiêu chí | Nhật Bản (đề xuất 2026) | Mỹ (Dưới quyền quản lý của CFTC) | Vương quốc Anh |
| Phân loại | Chứng khoán (Securities) | Tài sản (Property) | Tài sản (Property) |
| Thuế suất | Cố định 20% | 0% - 20% (dài hạn), 10% - 37% (ngắn hạn) | 10%-20% |
| Bù lỗ (Loss offset allowed) | Có, bù trừ lợi nhuận tương lai (tối đa 3 năm) | Có, bù trừ lợi nhuận + 3.000 USD/năm vào thu nhập thông thường | Có, bù trừ lợi nhuận + miễn trừ hàng năm (3.000 bảng Anh) |
| Các hoạt động bị đánh thuế (Taxable events) | Hoán đổi, bán, staking và phần thưởng khai thác | Hoán đổi, bán, staking và phần thưởng khai thác | Hoán đổi, bán, staking và phần thưởng khai thác |
| Báo cáo giao dịch | Dự kiến yêu cầu môi giới báo cáo với quy định rõ ràng | Yêu cầu môi giới báo cáo (mẫu 1099-DA) | Tự khai báo. Chưa có yêu cầu môi giới báo cáo |
| ETF crypto | Dự kiến cho phép ETF spot theo chế độ mới | Đã được chấp thuận | Đã được chấp thuận |
| Đặc điểm khác | Chuyển sang khung thuế đơn giản, thân thiện với nhà đầu tư | Phân biệt rõ lợi nhuận ngắn hạn và dài hạn | Miễn trừ hàng năm hào phóng, khung thuế thân thiện với nhà đầu tư |
Cuộc cải tổ thuế crypto của Nhật Bản mang nhiều thông điệp chiến lược. Thứ nhất, việc áp thuế cố định 20% và cho phép bù lỗ trong vòng 3 năm cho thấy chính phủ muốn tạo ra môi trường đầu tư rõ ràng, lâu dài.
Thứ hai, kế hoạch yêu cầu các sàn giao dịch đóng vai trò môi giới báo cáo là bước đi nhằm siết chặt minh bạch nhưng vẫn giảm gánh nặng hành chính cho nhà đầu tư cá nhân.
Ngoài ra, việc gán crypto như tài sản như các nước, vô hình chung gợi ý về tính lưu giữ giá trị. Điều này không phản ánh đúng với bản chất của đại đa số các token, hiện đang mang những đặc trung của công cụ tài chính như: staking, lending, cung cấp thanh khoản, DAO governance...
Hướng tiếp cận của Nhật Bản, cho phép áp dụng bộ khung pháp lý, thuế, giám sát và bảo vệ nhà đầu tư như chứng khoán. Khuyến khích các tổ chức tài chính truyền thống tham gia, như ETF spot, ngân hàng lưu ký crypto. Đồng thời, tạo nền tảng cho sự hợp nhất giữa tài chính truyền thống (TradFi) và tài chính phi tập trung (DeFi)./.
