Mua cổ phiếu IPO: Nhìn gần, nhìn xa...

IPO đang nóng trở lại, nhưng không phải cổ phiếu nào cũng “bay” ngay sau phiên đầu. Thị trường cần thời gian để định giá lại giá trị thực – và nhà đầu tư cũng vậy.

Khi cổ phiếu IPO… không bay như kỳ vọng

Thực tế tại Việt Nam cũng như thị trường chứng khoán quốc tế cho thấy, không phải cổ phiếu IPO nào cũng "chạy" ngay. Nhiều mã - kể cả sau thành trụ thị trường - đã chào sàn trong thất vọng, giảm mạnh thậm chí là kịch biên độ. Việt Nam không thiếu, thế giới cũng có đầy!

Có 3 nguyên nhân chính dẫn tới hiện tượng này.

Thứ nhất, diễn biến thị trường chung mang tính quyết định. Trong giai đoạn tâm lý hưng phấn, cổ phiếu mới niêm yết có thể thu hút dòng tiền mạnh mẽ. Ngược lại, khi thị trường phân hóa, dòng tiền thận trọng hoặc xu hướng điều chỉnh chiếm ưu thế, ngay cả những cổ phiếu tốt cũng khó tránh khỏi áp lực bán trong các phiên đầu.

Thứ hai, cung – cầu chưa ổn đinh. Cổ phiếu IPO là “hàng mới”, chưa có lịch sử giao dịch, chưa hình thành vùng giá tham chiếu về mặt kỹ thuật. Áp lực chốt lời sớm hoặc thoái vốn ngắn hạn sau khi niêm yết là hiện tượng phổ biến.

Thứ ba, tâm lý đầu tư ngắn hạn chiếm tỷ trọng lớn. Không ít nhà đầu tư tham gia IPO với kỳ vọng lướt sóng ngay phiên ATO hoặc T+. Khi kỳ vọng không được đáp ứng, lực bán có thể gia tăng nhanh chóng, tạo áp lực giảm giá.

"Giảm trước – tăng sau": Kịch bản quen thuộc với cổ phiếu IPO

Diễn biến này không phải là lý thuyết, mà là chu kỳ đã lặp lại với nhiều cổ phiếu lớn trong quá khứ.

Tại Việt Nam, Techcombank (Mã CK: TCB) là một ví dụ điển hình. Trong phiên chào sàn năm 2018, cổ phiếu này giảm kịch biên độ 20% so với giá tham chiếu. Tuy nhiên, sau giai đoạn điều chỉnh và tích lũy, TCB đã bước vào chu kỳ tăng trưởng bền vững, trở thành một trong những cổ phiếu ngân hàng tư nhân có hiệu suất sinh lời đáng nể. Từ vùng đáy giai đoạn Covid-19, thị giá TCB sau đó đã tăng gấp 6 lần trong 3 năm.

  Diễn biến giá của BIDV kể từ thời điểm bắt đầu niêm yết  

Tương tự, BIDV (Mã CK: BID) sau IPO và niêm yết năm 2014 cũng chịu áp lực bán lớn. Dù vậy, quá trình tái cơ cấu cùng sự phục hồi của chu kỳ ngân hàng đã giúp cổ phiếu này tăng trưởng mạnh trong dài hạn.

Vietcombank (Mã CK: VCB) cũng từng niêm yết đúng giai đoạn thị trường rơi vào khủng hoảng, song hiện nay là một trong những cổ phiếu ngân hàng có hiệu suất dài hạn tốt nhất thị trường.

  Diễn biến giá của Vietcombank kể từ thời điểm bắt đầu niêm yết  

Trên thị trường quốc tế, kịch bản này cũng không hiếm. Meta Platforms (Facebook cũ) từng giảm hơn 50% chỉ vài tháng sau IPO năm 2012, trước khi bước vào chu kỳ tăng trưởng dài hạn. Robinhood (HOOD) IPO đúng thời điểm Fed bắt đầu thắt chặt tiền tệ, thị giá lao dốc mạnh trước khi phục hồi khi mô hình kinh doanh được cải thiện.

IPO không dành cho nhà đầu tư thiếu kiên nhẫn

IPO chỉ là điểm bắt đầu – không phải là đích đến. Giai đoạn biến động sau niêm yết thường chưa phản ánh đầy đủ giá trị nội tại doanh nghiệp. Trong nhiều trường hợp, những nhà đầu tư kiên nhẫn nắm giữ cổ phiếu tốt qua nhiều chu kỳ thị trường mới là những người hưởng thành quả lớn nhất.

Với các thương vụ IPO trong năm 2025 - từ TCBS, VPBankS đến VPS, điều quan trọng không nằm ở việc cổ phiếu tăng hay giảm trong phiên đầu tiên, mà là chất lượng doanh nghiệp, mô hình kinh doanh, nền tảng tài chính và câu chuyện tăng trưởng dài hạn. Thay vì kỳ vọng vào một phiên “tăng trần ngày đầu”, nhà đầu tư cần xác định rõ chiến lược nắm giữ và tâm thế đầu tư phù hợp.

IPO không phải cuộc chơi của sự nóng vội. Nhìn xa hơn, thị trường thường sẽ tự điều chỉnh để phản ánh đúng giá trị của doanh nghiệp./.