Tại phiên thảo luận về dự thảo Nghị quyết quy định về một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai chiều 1/12, Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) đề xuất hai phương án áp dụng cơ chế thu hồi đất đối với các dự án đã thỏa thuận được trên 75% diện tích và số người sử dụng đất.
Tại điểm b khoản 2, Điều 3 dự thảo Nghị quyết quy định: “Trường hợp sử dụng đất để thực hiện dự án thông qua thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất đã thỏa thuận được trên 75% diện tích đất và trên 75% số người sử dụng đất thì HĐND cấp tỉnh xem xét thông qua việc thu hồi phần diện tích đất còn lại để giao đất, cho thuê đất cho chủ đầu tư”.
Theo Bộ NN&MT, đây là tình huống đặc biệt, đòi hỏi phải được cân nhắc kỹ lưỡng. Việc xem xét cần đặt trên góc độ kinh tế, xã hội, an ninh, trật tự, an toàn xã hội, đồng thời bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người dân bị ảnh hưởng.
Về giá bồi thường khi Nhà nước thu hồi phần đất còn lại, cơ quan soạn thảo đề xuất hai phương án:
Phương án 1: Việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đối với diện tích đất còn lại áp dụng như trường hợp Nhà nước thu hồi đất.
Phương án 2: Trường hợp tổng số tiền bồi thường, hỗ trợ theo phương án bồi thường, hỗ trợ tính trên một đơn vị diện tích thấp hơn mức trung bình giá đất đã thỏa thuận, thì người có đất bị thu hồi sẽ được nhận thêm số tiền còn thiếu so với mức trung bình đó. Nhà đầu tư có trách nhiệm chi trả số tiền chênh lệch này cho người có đất bị thu hồi và số tiền này được tính vào chi phí đầu tư của dự án.
Đóp góp ý kiến vào dự thảo, nhiều đại biểu quốc hội (ĐHQH) nghiêng về phương án 2.
Theo ĐBQH Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn Hải Phòng), phương án thứ hai đảm bảo được hài hòa hơn giữa lợi ích của Nhà nước, người có đất bị thu hồi và chủ đầu tư.
Đồng thời, phương án này đảm bảo sự công bằng trong thu hồi đất giữa những hộ dân trong cùng khu vực, bảo đảm người dân thuộc phần diện tích còn lại được hưởng mức bồi thường không thấp hơn mặt bằng giá trung bình đã thỏa thuận với các hộ dân đã hoàn thành việc thu hồi đất trước đó.
Nhiều đại biểu đồng tình với phương án người dân nhận chênh lệch nếu giá bồi thường đất thấp hơn thỏa thuận
Cùng quan điểm, đại biểu Đỗ Thị Việt Hà (đoàn Bắc Ninh) việc cho phép nhà đầu tư chi trả phần chênh lệch và tính vào chi phí dự án là hợp lý, không gây thêm áp lực lên ngân sách nhà nước nhưng vẫn đảm bảo quyền lợi người có đất bị thu hồi.
Đề xuất tăng tỷ lệ đồng thuận thu hồi đất lên 80 – 85%
Về tỷ lệ thu hồi đất, đại biểu Hà Sỹ Đồng (đoàn Quảng Trị) đề nghị nâng tỷ lệ đồng thuận lên mức 80 – 85% để tăng tính an toàn pháp lý và tạo sự đồng thuận xã hội cao hơn, hoặc chỉ áp dụng cơ chế này đối với các dự án trọng điểm quốc gia, dự án hạ tầng chiến lược hay những dự án đã kéo dài nhiều năm nhưng vẫn chưa hoàn tất bồi thường.
Đại biểu lý giải quy định này tương đối “nhạy cảm” vì có tác động trực tiếp đến quyền tài sản của công dân được Hiến pháp bảo hộ.
Cùng quan điểm, đại biểu Trần Văn Tiến (đoàn Phú Thọ) nhận định quy định này khó khả thi, do dự án phải đồng thời đáp ứng cả hai điều kiện: thỏa thuận đạt trên 75% diện tích và trên 75% số người sử dụng đất.
Tiếp thu những ý kiến trên, Bộ trưởng Bộ NN&MT cho viết cơ quan soạn thảo sẽ tiếp tục nghiên cứu, rà soát và hoàn thiện dự thảo Nghị quyết báo cáo Ủy ban thường vụ Quốc hội cho ý kiến trước khi trình Quốc hội xem xét, thông qua./.
