Khối ngoại xả ròng 100.000 tỷ đồng: Thị trường chứng khoán Việt Nam đang đối mặt điều gì?

Chỉ trong chưa đầy 9 tháng, nhà đầu tư nước ngoài đã rút ròng hơn 100.000 tỷ đồng khỏi thị trường chứng khoán Việt Nam, vượt cả giá trị bán ròng của năm 2024. Điểm đáng chú ý là diễn biến này diễn ra trong bối cảnh VN-Index liên tiếp lập đỉnh mới, thanh khoản kỷ lục và dòng tiền trong nước sôi động.

Làn sóng rút vốn kỷ lục giữa lúc thị trường bùng nổ

Tính đến ngày 24/9, khối ngoại đã bán ròng hơn 100.000 tỷ đồng trên toàn thị trường, tương đương khoảng 4 tỷ USD. Riêng sàn HOSE ghi nhận 92.500 tỷ đồng, vượt mức 90.300 tỷ đồng của cả năm 2024. Gộp hai năm 2024–2025, giá trị rút vốn đã lên tới hơn 193.000 tỷ đồng, tương đương 7,4 tỷ USD.

Áp lực bán tập trung chủ yếu ở nhóm cổ phiếu vốn hóa lớn. Vingroup (VIC), FPT, Vinhomes (VHM), Vietcombank (VCB) và Hòa Phát (HPG) là những mã bị rút ròng nhiều nhất.

Diễn biến này càng trở nên đáng chú ý khi đặt trong bối cảnh thị trường nội địa. Nếu như năm 2024, VN-Index chủ yếu dao động trong vùng 1.200–1.300 điểm, thanh khoản chưa bứt phá, thì năm nay chỉ số đã vượt 1.600 điểm, thậm chí áp sát 1.700 điểm, với nhiều phiên ghi nhận giá trị giao dịch hơn 3 tỷ USD. Nhóm ngân hàng, bất động sản và chứng khoán đồng loạt tăng mạnh, giúp VN-Index liên tiếp lập đỉnh mới. Thế nhưng, giữa lúc thị trường bùng nổ, dòng vốn ngoại lại rút ra với quy mô kỷ lục.

Thống kê theo tháng cho thấy xu hướng rút vốn dồn dập. Tháng 7, khối ngoại từng quay lại mua ròng khoảng 8.500 tỷ đồng, nhưng sang tháng 8 bán ròng gần 43.000 tỷ đồng và tiếp tục bán ròng hơn 21.000 tỷ đồng chỉ trong 24 ngày đầu tháng 9.

Áp lực tỷ giá, lãi suất và xu hướng toàn cầu

Một nguyên nhân chính là biến động tiền tệ. Đồng USD tăng giá mạnh khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) duy trì lãi suất cao, khiến tỷ giá USD/VND chịu áp lực. Trong 8 tháng đầu năm, VND mất giá 3,45% so với USD, làm chi phí quy đổi tăng và bào mòn lợi nhuận của nhà đầu tư ngoại. Với nhiều quỹ, việc nắm giữ tài sản bằng VND trở thành rủi ro, buộc họ phải giảm tỷ trọng để bảo toàn danh mục.

Cùng lúc đó, thị trường Mỹ nổi lên như điểm hút vốn nhờ nhóm công nghệ. Cổ phiếu Microsoft, Amazon, Apple, Nvidia, Alphabet, Meta và Tesla đồng loạt tăng mạnh, kéo chỉ số Nasdaq lên những đỉnh cao mới. Các quỹ cổ phiếu tại Mỹ hút hàng chục tỷ USD trong thời gian ngắn, phần nào đến từ việc rút vốn ở các thị trường mới nổi và cận biên.

Định giá thị trường cũng là yếu tố khiến nhà đầu tư thận trọng. Sau nhịp tăng mạnh, hệ số P/E bình quân VN-Index cuối tháng 8 đã lên khoảng 15 lần, mức cao nhất ba năm và nhỉnh hơn một số thị trường trong khu vực như Singapore, Malaysia hay Indonesia. Khi giá cổ phiếu tăng nhanh hơn lợi nhuận, biên an toàn bị thu hẹp, nhiều quỹ chọn chốt lời và chờ điều chỉnh để tái cơ cấu danh mục.

Ngoài ra, thị trường nhiều năm qua thiếu vắng các thương vụ IPO quy mô lớn. Kể từ 2018, không nhiều doanh nghiệp đầu ngành niêm yết bổ sung “hàng hóa” mới. Hạn mức sở hữu nước ngoài ở nhiều cổ phiếu gần như kín, khiến việc gia tăng tỷ trọng đầu tư trở nên khó khăn.

Thị trường chờ điểm ngoặt của dòng vốn ngoại

Triển vọng đảo chiều dòng vốn ngoại trong thời gian tới gắn liền với một số yếu tố thuận lợi. Việc Fed thực hiện đợt hạ lãi suất đầu tiên trong tháng 9 được xem là bước ngoặt. Khi mặt bằng lãi suất quốc tế chuyển từ “cao kéo dài” sang “nới lỏng thận trọng”, áp lực tỷ giá USD/VND có thể hạ nhiệt, rủi ro nắm giữ tài sản bằng VND giảm bớt, tạo điều kiện cho khối ngoại xem xét quay lại.

Định giá thị trường cũng được kỳ vọng là chất xúc tác. Sau giai đoạn tăng mạnh, bước sang quý 4, định giá có thể hợp lý hơn nhờ hai yếu tố: Giá cổ phiếu điều chỉnh nhẹ trong tháng 9 và lợi nhuận quý 3 dự kiến cải thiện. Nếu kịch bản này diễn ra, nhiều cổ phiếu đầu ngành có thể trở lại vùng hấp dẫn với nhà đầu tư dài hạn, mở ra cơ hội giải ngân mới.

Một động lực dài hạn khác là câu chuyện nâng hạng thị trường. Việt Nam đã có bước tiến lớn về cải cách hạ tầng giao dịch, triển khai hệ thống KRX, loại bỏ quy định thanh toán trước và dần đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế về công bố thông tin. Đây là nền tảng để FTSE Russell có thể sớm đưa Việt Nam ra khỏi danh sách theo dõi và chính thức nâng hạng lên nhóm mới nổi. Khi đó, dòng vốn thụ động từ các quỹ chỉ số toàn cầu ước tính hàng tỷ USD sẽ chảy vào Việt Nam, đồng thời kích thích cả dòng vốn chủ động và tạo động lực cho các doanh nghiệp lớn đẩy mạnh IPO.

Kỳ vọng còn đến từ sự ổn định của dòng tiền trong nước. Tỷ trọng áp đảo của nhà đầu tư cá nhân giúp thanh khoản duy trì ở mức cao, đóng vai trò “đệm” quan trọng để khối ngoại quay lại mà không lo biến động quá lớn. Trong bối cảnh đó, dòng vốn ngoại nếu trở lại sẽ có cơ hội hòa nhịp cùng xu hướng thị trường thay vì đi ngược dòng.

Những yếu tố về chính sách tiền tệ, định giá và nâng hạng đang cộng hưởng, tạo ra bức tranh thuận lợi hơn so với năm 2024 và nửa đầu 2025. Điều này không đồng nghĩa dòng vốn ngoại sẽ đảo chiều ngay lập tức, nhưng cho thấy thị trường có thể đang tiến gần hơn đến một điểm ngoặt, nơi áp lực bán ròng giảm dần và dư địa cho một chu kỳ mua ròng mới ngày càng rõ nét.