Từ năm 2020, công ty phần mềm Strategy của tỷ phú Michael Saylor tiên phong chuyển toàn bộ lượng tiền mặt dự trữ sang Bitcoin. Động thái này nhanh chóng tạo hiệu ứng dây chuyền. Tính đến giữa năm 2025, hơn 220 công ty niêm yết trên toàn cầu đang nắm giữ tổng cộng 592.100 BTC, tương đương khoảng 60 tỷ USD.
Ôm lượng lớn Bitcoin sẽ khiến các công ty “bào mòn vốn”
Lợi bất cập hại
Dù hấp dẫn, chiến lược “all in Bitcoin” của các doanh nghiệp luôn đi kèm rủi ro. Theo ông Matthew Sigel - trưởng bộ phận nghiên cứu tài sản số tại VanEck, nhiều công ty có thể đang đứng trước nguy cơ “bào mòn vốn” (capital erosion).
Để mua Bitcoin, các công ty thường phát hành thêm cổ phiếu hoặc vay nợ. Nếu cổ phiếu đang giao dịch cao hơn giá trị tài sản ròng (Net Asset Value - NAV), việc phát hành thêm cổ phiếu giúp công ty thu về nhiều vốn hơn giá trị thật của tài sản, tạo ra giá trị gia tăng cho cổ đông.
Nhưng nếu cổ phiếu bắt đầu giao dịch gần với hoặc thấp hơn NAV, việc phát hành cổ phiếu mới sẽ pha loãng quyền lợi của cổ đông hiện tại mà không tạo thêm giá trị, gây ra hiện tượng "capital erosion".
Các công ty nắm giữ BTC có thể hưởng lợi lớn trong chu kỳ giá tăng, ngược lại, khi thị trường quay đầu, họ cũng dễ trở thành nạn nhân.
Bitcoin không phải tài sản ổn định hay thanh khoản cao như tiền mặt hay trái phiếu. Nếu giá BTC rớt giá mạnh, cổ phiếu doanh nghiệp sẽ lao dốc, và khả năng phát hành thêm vốn cũng bị giới hạn.
Bài học từ Semler Scientific
Khi Bitcoin lên giá, ai "ôm" nhiều coin thì thắng lớn? Không hẳn. Trường hợp của Semler Scientific là ví dụ điển hình cho mặt trái của việc đặt cược quá nhiều vào BTC mà thiếu chiến lược vững chắc.
Semler Scientific – một công ty công nghệ y tế tại Mỹ – từng là cái tên gây chú ý khi ồ ạt gom BTC. Chỉ trong một thời gian ngắn, công ty này đã mua vào hàng nghìn BTC, khiến giá cổ phiếu tăng vọt.
Tuy nhiên, đến giữa năm 2025, tình thế đảo ngược hoàn toàn. Giá cổ phiếu Semler giảm hơn 45%, ngay cả khi Bitcoin đang trên đà tăng mạnh.
Khi đó, giá trị vốn hóa thị trường của Semler còn thấp hơn cả lượng BTC họ nắm giữ – tức là thị trường định giá doanh nghiệp này còn thấp hơn giá trị tài sản số họ sở hữu.
Semler Scientific đang nắm giữ khoảng 4.449 Bitcoin (Nguồn: Bitcointreasuries.net)
Nếu cổ phiếu của Semler tiếp tục bị giao dịch dưới mức giá trị lượng Bitcoin mà họ sở hữu, công ty sẽ khó có thể huy động vốn bằng cách phát hành cổ phiếu mới.
Khi ngày càng nhiều công ty coi Bitcoin là tài sản dự trữ hấp dẫn, không ít trong số đó chỉ nhìn vào mặt lợi, mà bỏ qua những cảnh báo:
▪️Tài chính hành vi cho thấy, nhiều CEO quá tự tin hoặc chạy theo đám đông, áp dụng chiến lược Bitcoin mà không đánh giá kỹ rủi ro biến động dài hạn.
▪️Tâm lý sợ lỗ (loss aversion) khiến họ ngần ngại cắt lỗ hoặc thoát khỏi các vị thế rủi ro, dẫn đến thiệt hại sâu hơn.
Một minh chứng rõ ràng khác là GBTC – quỹ ETF Bitcoin của Grayscale – từng giao dịch với mức premium (giá cao hơn NAV) trong nhiều năm. Nhưng khi thị trường bước vào giai đoạn gấu 2022–2023, GBTC rơi vào trạng thái discount sâu, do:
▪️Sự xuất hiện của các sản phẩm Bitcoin chi phí thấp hơn như ETF của ProShares và Valkyrie.
▪️Nhu cầu suy giảm, khó khăn trong hoạt động arbitrage (kinh doanh chênh lệch giá).
▪️Không có cơ chế quy đổi BTC, khiến nhà đầu tư bị mắc kẹt.
Những người mua GBTC khi giá cao bị lỗ nặng, dù giá Bitcoin thực tế không giảm tương ứng. Điều tương tự có thể xảy ra với các công ty nắm nhiều BTC nhưng không có thanh khoản hoặc bị áp lực gọi vốn.
GBTC sụt giảm mạnh trong giai đoạn thị trường gấu từ 2022 - 2023
Bài học từ khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008
Trong cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008, nhiều tổ chức tài chính dựa vào đòn bẩy cao để thúc đẩy tăng trưởng nhanh chóng.
Chẳng hạn, Lehman Brothers và Bear Stearns đã sử dụng đòn bẩy quá mức để đầu tư vào các khoản thế chấp dưới chuẩn (subprime) và các sản phẩm tài chính rủi ro. Khi giá tài sản bắt đầu lao dốc, những công ty này không thể đáp ứng nghĩa vụ tài chính, dẫn đến làn sóng phá sản hàng loạt.
Tương tự, các doanh nghiệp nắm giữ Bitcoin làm tài sản kho bạc mà sử dụng chiến lược vay vốn hoặc phát hành thêm cổ phiếu để mua BTC cũng đối mặt với rủi ro tương tự.
Nếu giá Bitcoin sụt mạnh, các công ty này có thể rơi vào tình trạng quá tải, không thể huy động vốn hay thanh toán nghĩa vụ nợ - giống như các ngân hàng trong cuộc khủng hoảng năm 2008.
Khi nhà đầu tư trở nên quá tin tưởng vào tiềm năng tăng trưởng của một tài sản, họ dễ dàng bỏ qua rủi ro của những cú sốc bất ngờ từ thị trường. Chính sự lạc quan thiếu kiểm soát này có thể gây bất ổn tài chính nghiêm trọng nếu thị trường đảo chiều.
Vì vậy, cần cân nhắc kỹ những yếu tố sau:
▪️Chuẩn bị cho biến động mạnh: Giá Bitcoin có thể dao động dữ dội. Phải sẵn sàng cho các đợt giảm sâu, đặc biệt trong các đợt điều chỉnh thị trường hoặc khủng hoảng tài chính toàn cầu.
▪️Hiểu rõ rủi ro: Dù có tiềm năng lớn, Bitcoin vẫn là tài sản có độ biến động cao. Không nên đặt toàn bộ danh mục vào một tài sản duy nhất.
▪️Đa dạng hóa danh mục: Tránh dồn tất cả nguồn lực vào BTC. Hãy phân bổ đầu tư để giảm thiểu rủi ro.
▪️Không đầu cơ ngắn hạn: Nếu đầu tư Bitcoin vì mục tiêu dài hạn, đừng hoảng loạn trước biến động ngắn hạn; tuy nhiên, hãy ý thức rằng các cú sập bất ngờ có thể gây thiệt hại nặng nề.
▪️Chiến lược quản trị rủi ro: Cần có chiến lược cụ thể như đặt điểm cắt lỗ (stop-loss) hoặc quy định rõ điểm vào – điểm thoát lệnh.
Ông Matthew Sigel nhấn mạnh rằng các doanh nghiệp dự trữ Bitcoin cần chủ động tìm cách để chống thất thoát vốn. Theo đó:
▪️Tạm dừng phát hành cổ phiếu: Nếu giá cổ phiếu của công ty thấp hơn 95% so với NAV trong 10 ngày liên tiếp, công ty nên ngừng phát hành cổ phiếu mới nhằm tránh pha loãng giá trị cổ đông trong bối cảnh thị trường đang đánh giá thấp.
▪️Cân nhắc mua lại cổ phiếu: Nếu giá cổ phiếu hoạt động kém hơn so với giá trị BTC công ty nắm giữ, công ty có thể xem xét mua lại cổ phiếu để thu hẹp mức chiết khấu NAV và tập trung quyền sở hữu.
▪️Rà soát lại chiến lược: Nếu cổ phiếu liên tục giao dịch dưới NAV, công ty nên đánh giá lại toàn bộ chiến lược Bitcoin. Các lựa chọn có thể bao gồm sáp nhập, tách doanh nghiệp hoặc thậm chí từ bỏ mô hình tập trung vào BTC để tối ưu hóa giá trị cho cổ đông.
Tóm lại: Bitcoin có thể mang lại sự đổi mới, tiềm năng tăng trưởng và hiệu ứng truyền thông cho các doanh nghiệp kho bạc. Nhưng nếu thiếu chiến lược kỷ luật và hệ thống quản trị rủi ro phù hợp, nó cũng có thể dẫn đến những tổn thất tài chính không thể phục hồi.
Điều quan trọng không phải là ai giữ nhiều Bitcoin nhất, mà ai sẽ sống sót sau đợt điều chỉnh tiếp theo với nền tảng tài chính vững vàng./.
