Ngày 29/8, Tòa Phúc thẩm Liên bang khu vực Washington ra phán quyết cho rằng phần lớn các mức thuế nhập khẩu do chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump áp đặt là bất hợp pháp.
Theo đó, khi ban hành Đạo luật Quyền Kinh tế Khẩn cấp (IEEPA), Quốc hội Mỹ dường như "không có ý định trao cho Tổng thống quyền lực không giới hạn để áp thuế".
Bên cạnh đó, đạo luật trên không hề đề cập tới việc áp thuế, cũng không có cơ chế rõ ràng nào cho phép Tổng thống tự quyết định trong lĩnh vực này. Thẩm quyền mà IEEPA trao chỉ dừng lại ở việc thực hiện một số biện pháp để xử lý tình trạng khẩn cấp quốc gia, không bao gồm quyền đánh thuế.
Dù vậy, tòa vẫn cho phép các mức thuế hiện hành duy trì đến ngày 14/10, tạo điều kiện để chính quyền Trump kháng cáo lên Tòa án Tối cao.
Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ (USTR), Bộ Tài chính và Bộ Thương mại hiện chưa đưa ra phản hồi. Trên mạng xã hội Truth Social, ông Trump cho rằng phán quyết trên là “một sai lầm”, cảnh báo việc vô hiệu hóa thuế nhập khẩu sẽ gây “thảm họa” cho nền kinh tế, đồng thời tái khẳng định thuế là “công cụ tốt nhất để bảo vệ lao động và doanh nghiệp sản xuất”. Ông cũng tuyên bố sẽ đưa vụ việc lên Tòa án Tối cao.
IEEPA được Quốc hội Mỹ thông qua năm 1977 dưới thời Tổng thống Jimmy Carter, nhằm trao cho Tổng thống quyền hạn ứng phó tình trạng khẩn cấp có nguồn gốc bên ngoài nước Mỹ. Đạo luật cho phép phong tỏa giao dịch, đóng băng hoặc tịch thu tài sản, nhưng ông Trump là Tổng thống đầu tiên viện dẫn IEEPA để áp thuế – với lý do Mỹ mất cân bằng thương mại, suy giảm sản xuất và chịu ảnh hưởng từ dòng chảy ma túy xuyên biên giới.
Trên thực tế, ông Trump đang viện dẫn thêm nhiều cơ sở pháp lý khác, như Mục 122 của Đạo luật Thương mại 1974 (cho phép áp thuế tạm thời 15% trong 150 ngày với các nước có thâm hụt thương mại lớn) và Mục 232 của Đạo luật Mở rộng Thương mại 1962 (áp thuế lên ôtô, linh kiện, thép và nhôm nhập khẩu).
Giới phân tích cho rằng tác động trước mắt của phán quyết là không lớn, bởi các mức thuế vẫn được duy trì tạm thời.
Thuế nhập khẩu hiện là trụ cột trong chính sách đối ngoại của ông Trump nhiệm kỳ hai. Ông coi đây là đòn bẩy để gây sức ép, buộc các đối tác nhượng bộ trong đàm phán thương mại. Tính đến nay, Mỹ đã áp thuế lên hầu hết các đối tác với mức từ 10–50%, đồng thời đánh thuế riêng cho nhiều ngành then chốt như thép, nhôm, ôtô và linh kiện./.
Nguồn tham khảo: Reuters
