Thị trường 2025, tăng trưởng trong cơn say thanh khoản và ảo vọng AI

Năm 2025 đánh dấu một trong những giai đoạn biến động mạnh nhất của thị trường tài chính toàn cầu trong thập kỷ qua. Sau cú sốc sụt giảm sâu hồi tháng 4, bắt nguồn từ chính sách thuế quan của Mỹ, các thị trường lớn nhanh chóng đảo chiều với tốc độ phục hồi đáng kinh ngạc.

Sự kiện sụp đổ đầu tháng 4 khởi phát từ việc Washington công bố loạt thuế quan quy mô lớn, khiến S&P500 mất gần 5% chỉ trong một ngày và lan rộng ra toàn cầu. Tuy nhiên, giai đoạn phục hồi bắt đầu gần như ngay sau đó, khi chính phủ Mỹ tạm dừng triển khai và phát tín hiệu đàm phán.

Từ giữa quý II, đà tăng lan tỏa sang châu Âu, Nhật Bản và nhiều nước, biến 2025 thành năm chứng khoán toàn cầu tăng mạnh nhất kể từ 2019. Dù vậy, sự phục hồi này không dựa trên một nền tảng tăng trưởng đồng đều, mà là tổng hòa của những động lực riêng biệt tại từng khu vực.

Tại Mỹ, thị trường thể hiện sức bền đáng kể. Sau giai đoạn suy yếu đầu năm, S&P 500 đạt mức tăng xấp xỉ 16% tính đến quý III, chủ yếu nhờ lợi nhuận doanh nghiệp công nghệ vượt kỳ vọng và dòng vốn đổ vào trí tuệ nhân tạo. Chính sách cắt giảm thuế doanh nghiệp và chi tiêu tài khóa mở rộng cũng đóng vai trò kích thích, song định giá cao và bất ổn chính sách tiếp tục đặt ra rủi ro.

Trong khi đó, tâm điểm của thế giới năm nay lại thuộc về Nhật Bản, nơi chỉ số Nikkei vượt mốc 50.000 lần đầu tiên trong lịch sử. Sự kết hợp giữa chính sách kích thích mạnh tay, cải thiện quan hệ thương mại với Mỹ (khi mối quan hệ Mỹ-Trung ngày càng kém đi) và kỳ vọng vào lợi ích lan tỏa từ cuộc cách mạng AI đã đưa chứng khoán Nhật tăng hơn 33% từ đầu năm, bất chấp lo ngại về tính bền vững tài khóa.

Tại châu Âu, hiệu ứng phục hồi đến sớm hơn, khi các gói kích thích tài khóa quy mô lớn ở Đức và khu vực đồng euro khôi phục niềm tin của nhà đầu tư. Lợi thế định giá thấp cùng sự tăng tốc của các ngành phòng thủ như ngân hàng, quốc phòng và hạ tầng giúp chỉ số MSCI Europe tăng hai chữ số trong quý I, vượt trội so với Mỹ. Tuy nhiên, những rủi ro cấu trúc như chi phí năng lượng cao và năng suất trì trệ vẫn đè nặng triển vọng trung và dài hạn.

Dưới góc độ tài chính quốc tế, đợt hồi phục năm nay phản ánh sự cộng hưởng giữa làn sóng kích thích kinh tế đồng loạt và kỳ vọng mạnh mẽ vào công nghệ trí tuệ nhân tạo.

Các gói chi tiêu mở rộng tại Mỹ, châu Âu, Nhật Bản và Trung Quốc đã tạo nên môi trường thanh khoản dồi dào, khuyến khích dòng vốn toàn cầu quay lại các tài sản rủi ro. Cùng lúc, niềm tin rằng AI sẽ mở ra chu kỳ tăng trưởng năng suất mới đã thúc đẩy định giá cổ phiếu vượt xa nền tảng lợi nhuận hiện tại, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ và hạ tầng dữ liệu.

Vậy nên nền tảng của đà tăng này vẫn tiềm ẩn nhiều sự mong manh. Báo cáo của IMF (10/2025) cảnh báo về định giá tài sản đã vượt xa các chỉ báo cơ bản, trong khi nợ công tăng và khu vực tài chính phi ngân hàng mở rộng nhanh tạo nguy cơ mất cân đối thanh khoản.

Sự phụ thuộc quá mức vào kỳ vọng AI và chính sách kích thích kinh tế khiến thị trường dễ tổn thương trước bất kỳ thay đổi nào về chính sách tiền tệ hay thất bại trong đầu tư vào AI.

Nhìn chung, thị trường chứng khoán thế giới hiện nay là minh chứng cho khả năng phục hồi đáng kể của hệ thống tài chính toàn cầu nhưng đồng thời cũng phơi bày tính dễ tổn thương của một chu kỳ tăng trưởng dựa trên kỳ vọng công nghệ thái quá và thanh khoản quá đỗi dồi dào.

Khi các động lực tiền tệ+tài khóa dần suy yếu và lạm phát có thể quay lại ở mức cao, những nền tảng mong manh này có thể nhanh chóng bị thử thách và tạo ra những biến động kinh hoàng trong tương lai./.