Thêm cơ chế đặc thù để triển khai dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam

Chính phủ đề xuất áp dụng hai cơ chế, chính sách đặc thù để triển khai đường sắt cao tốc Bắc - Nam sớm nhất có thể.

Nội dung được nêu dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt áp dụng cho dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam, do Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh trình bày chiều 4/12.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh trình bày Tờ trình của Chính phủ

Tách dự án để triển khai song hành

Chính sách đầu tiên được đề xuất là tách nội dung bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và công tác di dời công trình điện có điện áp từ 110kV trở lên của dự án thành các dự án độc lập, nguồn vốn được bố trí từ ngân sách trung ương và địa phương.

Trong đó, trao quyền cho các địa phương, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) tổ chức lập, quyết định đầu tư, thực hiện các dự án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trên địa bàn và các hạng mục liên quan mà không phải lập chủ trương đầu tư.

Dự thảo kiến nghị cấp nguồn vốn trung ương cho các tỉnh và EVN thực hiện dự án. Trong trường hợp ngân sách trung ương chưa kịp bố trí, các tỉnh chủ động cân đối nguồn ngân sách địa phương để thực hiện, ngân sách trung ương sẽ hoàn trả sau khi cân đối được vốn.

Kiến nghị tách nội dung bồi thường, tái định cư, di dời công trình điện có điện áp cao thành dự án độc lập để triển khai ngay đường sắt cao tốc Bắc – Nam

Lý giải nội dung trên, Chính phủ dẫn Luật Đầu tư công hiện hành mới chỉ cho phép tách nội dung bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng thành dự án thành phần độc lập đối với dự án quan trọng quốc gia, dự án nhóm A, nhóm B, nhóm C. Trong khi đó, chưa có quy định nào cho phép tách một dự án thành các dự án độc lập.

Theo Chính phủ, nếu cơ chế trên được chấp thuận, công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và di dời công trình điện sẽ được triển khai độc lập và được triển khai song song với công tác lập báo cáo nghiên cứu khả thi.

Giải trình ý kiến trên, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi nhận định đây là đề xuất có cơ sở. Tuy nhiên, ông đề nghị cân nhắc tách thành một dự án thành phần độc lập và giao Chính phủ chỉ đạo các địa phương, Bộ, ngành lập Báo cáo nghiên cứu khả thi nhằm bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất.

Bên cạnh đó, pháp luật hiện hành chỉ quy định khái niệm “dự án thành phần độc lập”, không có khái niệm “dự án độc lập” như đề xuất, do đó cần sử dụng đúng thuật ngữ.

Quyết tâm triển khai “càng sớm càng tốt”

Chính sách thứ hai được đề xuất là trong thời gian Quốc hội không họp, Quốc hội ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định bổ sung, điều chỉnh cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt cho các phương thức đầu tư (nếu có) để kịp thời triển khai dự án.

Về kiến nghị này, Chủ nhiệm Phan Văn Mãi cho biết Quốc hội đã quy định tại Nghị quyết số 172/2024, do đó, không cần đề xuất thêm.

Tại phiên thảo luận, Phó Thủ tướng Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh Chính phủ quyết tâm phải triển khai dự án đường sắt tốc độ cao càng sớm càng tốt. Do đó, Phó Thủ tướng yêu cầu Quốc hội ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét một số cơ chế đặc thù được nêu tại chính sách 2.

Đối với chính sách 1, Phó Thủ tướng đề nghị mở rộng phạm vi để các dự án đi kèm như công trình giao thông phục vụ khai thác đường sắt, nhà ga, bến đỗ… vốn là các hạng mục để phát huy công năng của đường sắt tốc độ cao được hưởng chính sách tương tự.

Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản thống nhất với chính sách 1, tuy nhiên đề nghị nghiên cứu việc tách công tác bồi thường hỗ trợ tái định cư, di dời công trình điện có điện áp từ 110 kV trở lên thành dự án thành phần độc lập. Còn chính sách 2 tiếp tục áp dụng theo quy định hiện hành./.