Từng bị xem là công cụ rủi ro ngoài vòng pháp lý, hợp đồng tương lai vĩnh cửu (perpetual futures/ perps) - đang đứng trước cơ hội được hợp thức hóa tại Mỹ.
Với đòn bẩy cao, và khả năng giao dịch 24/7, đây có thể trở thành “mồi lửa” cho làn sóng đầu cơ mới giữa bối cảnh Washington đang nới lỏng kiểm soát crypto.
Vì sao
Giao dịch tiền mã hóa khởi đầu từ các diễn đàn trực tuyến và sàn giao dịch ít tên tuổi, nơi mà chiến lược phổ biến nhất là mua và giữ token. Việc đặt cược có đòn bẩy - một công cụ phổ biến trong tài chính truyền thống cho phép nhà đầu tư mở vị thế lớn với số vốn nhỏ - gần như bất khả thi.
Nguyên nhân chính là do thị trường tiền điện tử lúc bấy giờ còn sơ khai - thiếu cơ chế tài chính phức tạp như ký quỹ (margin trading) hoặc hợp đồng tương lai (futures contracts) - mà thị trường chứng khoán và ngoại hối đã phát triển từ lâu.
Mọi thứ thay đổi vào năm 2016, khi nền tảng giao dịch crypto BitMEX ra mắt hợp đồng tương lai vĩnh cửu: các hợp đồng phái sinh không có ngày đáo hạn, cho phép người dùng giao dịch với đòn bẩy liên tục 24/7.
Các hợp đồng này - thường được gọi là “perps” - nhanh chóng trở thành công cụ chủ lực để đặt cược vào giá tiền mã hóa.
Tại Mỹ, các sàn giao dịch hiện mới chỉ cung cấp giao dịch giao ngay (spot trading), hợp đồng tương lai truyền thống (traditional futures), hợp đồng quyền chọn (options) và quỹ ETF tài sản số (crypto-backed ETFs). Tuy nhiên, perps hiện chưa được chấp thuận, do là công cụ rủi ro cao và chưa được quản lý chính thức.
Thế nhưng, Tổng thống Trump, các cơ quan quản lý Mỹ đang dần "lỏng tay" với tài sản số, perpetual futures có thể sớm được cấp phép - mở đường cho crypto tiến sâu hơn vào hệ thống tài chính truyền thống Mỹ.
Donald Trump tại hội nghị Bitcoin 2024 ở Nashville, Tennessee (Ảnh: Bloomberg)
Perpetual futures là gì?
Perpetual futures lần đầu tiên được hình thành về mặt lý thuyết vào năm 1992 bởi nhà kinh tế đoạt giải Nobel Robert Shiller. Đây là một dạng hợp đồng phái sinh, tức là nhà đầu tư có thể đầu cơ giá của tài sản như Bitcoin hoặc Ether mà không cần sở hữu trực tiếp tài sản cơ sở.
Hợp đồng tương lai truyền thống có ngày đáo hạn cụ thể, nghĩa là đến thời điểm đó, các nhà đầu tư phải thanh toán hoặc chuyển đổi sang hợp đồng mới nếu muốn giữ vị thế. Ngược lại, hợp đồng tương lai vĩnh viễn cho phép nhà đầu tư duy trì vị thế vô thời hạn.
Điểm khác biệt lớn nhất của hợp đồng này là cơ chế "funding rate" - một khoản phí định kỳ được trao đổi giữa người mua (long position) và người bán (short position) để giữ giá hợp đồng gần với giá giao ngay của tài sản cơ sở. Nếu funding rate dương, người mua trả phí cho người bán, và ngược lại.
Nhờ tính linh hoạt này, perps trở thành công cụ hấp dẫn trong thị trường tiền điện tử, nơi giao dịch diễn ra 24/7 và giá trị tài sản có thể biến động mạnh. Nhà đầu tư không cần lo lắng về việc phải liên tục gia hạn hợp đồng, giúp họ thực hiện chiến lược giao dịch dài hạn một cách hiệu quả hơn.
Vì sao perps lại phổ biến trong crypto?
Sàn giao dịch crypto BitMEX - chính là bên tiên phong biến lý thuyết về perpetual futures thành hiện thực, khi ra mắt hợp đồng perps đầu tiên vào năm 2016 với sản phẩm Bitcoin.
Perps nhanh chóng trở thành thị trường sôi động nhất trong crypto với thanh khoản cao. Một số sàn đã cho phép đòn bẩy lên đến 100x (tức gấp 100 lần số tiền ký quỹ) - thu hút nhà đầu cơ ưa rủi ro muốn “đánh nhanh thắng nhanh”.
Tuy nhiên, perps cũng là ngòi nổ của các đợt biến động giá mạnh, khi hàng tỷ USD có thể bị thanh lý trong các đợt sụt giảm nhanh, ví dụ như khi Trung Quốc ra lệnh cấm giao dịch crypto hay trong các cuộc chiến thương mại toàn cầu.
Quy mô thị trường perps lớn cỡ nào?
Theo dữ liệu từ CoinDesk, khối lượng giao dịch perps hàng tháng đã tăng từ 35 tỷ USD (tháng 1/2018) lên 6.4 nghìn tỷ USD (tháng 5/2025).
Phần lớn hoạt động diễn ra trên các sàn giao dịch ngoài Mỹ như Binance, OKX, Bybit và Bitget - chiếm tới 78% tổng giao dịch toàn cầu.
Ngoài ra, giao dịch perps cũng bùng nổ trên các sàn phi tập trung (DEX) như dYdX và Hyperliquid - nơi người dùng giữ quyền kiểm soát tài sản (self-custody) thông qua các hợp đồng thông minh.
Tốc độ tăng trưởng vượt bậc của thị trường hợp đồng tương lai vĩnh cửu (Nguồn: Bloomberg)
Vì sao perps có thể sớm được chấp thuận tại Mỹ?
Những công cụ rủi ro cao nhưng tiềm năng này có thể được chấp thuận tại Mỹ nhờ chính sách thân thiện dưới thời Trump:
▪️Hủy bỏ nhiều vụ kiện liên quan đến crypto
▪️Tổ chức hội nghị tại Nhà Trắng về tài sản số
▪️Thành lập kho dự trữ chiến lược bằng Bitcoin và các token khác
Hồi tháng 5, bà Summer Mersinger - ủy viên sắp mãn nhiệm của Ủy ban Giao dịch Hàng hóa Tương lai (CFTC) - đã tuyên bố rằng perps có thể được giao dịch ở Mỹ “rất sớm”.
Trước đó, CFTC đã mở cuộc tham vấn cộng đồng để đánh giá lợi ích và rủi ro của việc cho phép giao dịch hợp đồng perps. Vào tháng 3, cơ quan này cũng đã rút lại hai khuyến cáo trước đó, cho thấy quan điểm rằng phái sinh tài sản số không rủi ro hơn các sản phẩm khác.
Hiện chưa rõ các quy định sẽ như thế nào nếu perps được cấp phép, chẳng hạn như giới hạn đòn bẩy hoặc số lượng hợp đồng mà một trader được phép nắm giữ. Tuy nhiên, nếu được hợp pháp hóa, perps sẽ tiếp thêm lửa cho làn sóng đầu cơ mới trong giới đầu tư nhỏ lẻ, vốn đang chuộng các công cụ như meme stocks và zero-day options (hợp đồng quyền chọn hết hạn trong ngày).
Các sàn giao dịch crypto lớn tại Mỹ như Coinbase và Kraken đang chi hàng tỷ USD để mở rộng sang mảng phái sinh.
Coinbase đang chuẩn bị ra mắt một sản phẩm tại thị trường nội địa có tính năng tương tự như perps, với sự phối hợp chặt chẽ từ CFTC. Phó chủ tịch phụ trách sản phẩm tổ chức, Gregory Tusar, cho biết vào tháng 6 rằng họ đã "sao chép nhiều đặc điểm" của perps và dự kiến phát hành vào nửa cuối năm nay./.
Nguồn tham khảo: Bloomberg
