Memecoin "thoái trào" nhưng để lại một hạ tầng Solana bước gần tới danh xưng "Nasdaq phi tập trung"

Cuộc khủng hoảng memecoin đã giáng một đòn mạnh vào hoạt động, phí giao dịch và giá của Solana. Thế nhưng, phe ủng hộ vẫn quả quyết rằng mạng lưới Solana đang tiến gần tới mục tiêu trở thành “Nasdaq phi tập trung”.

Năm năm kể từ khi khối đầu tiên của Solana ra đời, mạng lưới layer 1 này đang bước vào giai đoạn mới đầy lo âu và bất định khi "sòng bạc memecoin" từng hái ra tiền bắt đầu nguội lạnh.

Công bằng mà nói, Solana đã vượt qua những thử thách lớn hơn trước đây. Từ mức đáy 8 USD sau vụ sụp đổ FTX năm 2022, mạng lưới này đã hồi phục ngoạn mục, chạm đỉnh lịch sử trên 294 USD vào tháng 1 năm nay.

Nhưng sự bốc hơi đột ngột của thị trường memecoin có thể là một bài toán hóc búa trong những tháng tới: Hoạt động và phí giao dịch sẽ đến từ đâu?

Thị trường memecoin trên Solana sụp đổ: Doanh thu và khối lượng giao dịch tụt dốc

Doanh thu và khối lượng giao dịch memecoin trên Solana tụt dốc (Nguồn: Artemis)

Những con số mới nhất thật sự đáng báo động. Doanh thu mạng Solana đã lao dốc 93% kể từ đỉnh tháng 1, phí giao dịch giảm 83% chỉ trong tháng qua.

Khối lượng giao dịch trên các sàn phi tập trung (DEX) tụt từ mức kỷ lục 35,9 tỷ USD/ngày xuống còn vỏn vẹn 979,5 triệu USD vào ngày 15/3, theo Artemis. Đây mức thấp nhất kể từ tháng 10 năm ngoái. 

Khối lượng giao dịch hàng ngày trên Pump.fun cũng giảm 70%. Số địa chỉ hoạt động hàng ngày giảm hơn một nửa, từ 6,4 triệu vào tháng 11 xuống còn 2,8 triệu trong tháng 3, theo Token Terminal.

Đề xuất chống lạm phát SIM-0228 thất bại tuần trước càng làm tình hình thêm u ám: Mạng lưới vẫn đang được trợ cấp tới 228 triệu USD mỗi tháng, trong khi chỉ thu về 39,25 triệu USD phí giao dịch trong 30 ngày qua. Dữ liệu từ Helius cho thấy hơn nửa số validator sẽ không có lãi nếu không có trợ cấp.

Chưa hết, 11,2 triệu SOL được mở khóa ngày 1/3 đã khiến giá SOL giảm 58% từ đỉnh, đẩy thêm áp lực lên token này. Chẳng quá lời khi nói Solana là một ‘nền kinh tế memecoin’. Bởi, sự sụt giảm của khối lượng memecoin đã kéo theo một chuỗi suy thoái doanh thu. 

Hệ sinh thái Solana chịu ảnh hưởng rất lớn từ memecoin. (Nguồn: Messari)

Sự phụ thuộc lẫn nhau của các ứng dụng trên Solana

Memecoin đóng vai trò khổng lồ trong thành công của Solana, từng chiếm tới 70% khối lượng DEX vào tháng 2.

Các bot Telegram, launchpad và ứng dụng giao dịch phụ thuộc memecoin tạo ra khoảng 60% trong số 3,3 tỷ USD doanh thu ứng dụng hàng năm của Solana.

Sự phụ thuộc lẫn nhau giữa các ứng dụng giao dịch memecoin càng khuếch đại tác động của memecoin trên mạng lưới. Một giao dịch memecoin duy nhất có thể tạo doanh thu cho 5 ứng dụng khác nhau.

Chẳng hạn, Pump.fun thu phí ban đầu khi ra mắt token, sau đó Raydium kiếm phí khi token lên sàn, rồi Jupiter - một aggregator - cũng hưởng một phần. BonkBot trên Telegram và Photon cũng lần lượt thu phí, đồng thời chuyển một phần doanh thu cho các ứng dụng khác như Jito, Raydium, Jupiter.

Mô phỏng cách các app trên Solana ăn chia lợi nhuận từ memecoin

Hành trình memecoin trên mạng lưới Solana

Nhà phân tích Matthew Nay từ Messari chỉ ra rằng cơn sốt memecoin trên Solana bắt đầu từ mức tăng giá 900% của Bonk vào tháng 11/2023, kéo theo làn sóng săn lùng điện thoại Solana Saga (đi kèm airdrop 30 triệu Bonk). Tiếp đó, Dogwifhat tăng 5.000%, mở ra “sòng bạc memecoin” thực thụ.

Với phí giao dịch chỉ từ dưới 1 cent đến 5 cent và tốc độ giao dịch cao, Solana trở thành điểm đến lý tưởng cho các hoạt động đầu cơ giá trị thấp, so với mức phí vài USD đến hàng chục USD trên Ethereum.

Cơn sốt bùng nổ khi  chỉ cần 2 USD để tạo một token trên Pump.fun và có thể chứng kiến vốn hóa vọt lên 74,9 triệu USD như trường hợp Fwog (FWOG).

Đến cuối tháng 1, gần 80.000 token mới được tạo mỗi ngày, và thị phần DEX của Solana vượt qua toàn bộ hệ sinh thái Ethereum.

Nhưng bánh xe đã rời khỏi guồng quay.

Từ tháng 1, memecoin mất dần sức hút khi người dùng nhận ra tỷ lệ thắng quá thấp - cơ hội kiếm 10.000 USD trên Pump.fun chỉ là 1/243 -  tương đương xác suất sinh đôi hoặc sinh ra với ngón tay thừa.

Tâm lý xấu đi từ tháng 11 sau bê bối livestream của Pump.fun với những trò lố như phân biệt chủng tộc, bạo lực và tự hại để thu hút sự chú ý.

Việc ra mắt memecoin TRUMP  với 80% nguồn cung khóa cho người trong cuộc ban đầu gây hào hứng, nhưng MELANIA ra mắt ngay sau đó hút cạn thanh khoản, làm dấy lên nghi ngờ.

Bê bối lớn nhất là LIBRA  - memecoin được Tổng thống Argentina Javier Milei quảng bá – vọt lên 4,5 tỷ USD rồi sụp đổ 98%, khiến người chơi tỉnh ngộ.

Solana vẫn ‘mạnh gấp trăm lần’ nhờ memecoin?

Dù memecoin suy yếu, khối lượng giao dịch khổng lồ chúng mang lại đã tôi luyện hạ tầng Solana.

Trước đây, Solana từng gặp nhiều vấn đề về nghẽn mạng và downtime, nhưng nhờ đợt bùng nổ memecoin, họ đã phải cải thiện khả năng xử lý giao dịch của hệ thống.

Bằng chứng là việc Solana xử lý gần 40 tỷ USD khối lượng trong một ngày vào thời điểm token $TRUMP ra mắt mà không sập. Đây là bước tiến gần tới mục tiêu trở thành “Nasdaq phi tập trung”.

“Đó là 10% những gì Nasdaq làm trong khoảng thời gian giao dịch 24 giờ. Rõ ràng, cơ sở hạ tầng của Solana được hưởng lợi từ khối lượng điên rồ mà các memecoin này tạo ra”, nhà phân tích từ Messari nói.

Với bản nâng cấp Firedancer sắp tới, tốc độ giao dịch của Solana sẽ còn được nâng cao hơn nữa, giúp blockchain này có thể xử lý hàng chục nghìn giao dịch mỗi giây.

Khi làn sóng memecoin hạ nhiệt, câu hỏi đặt ra là Solana sẽ dựa vào đâu để duy trì sự phát triển? Một số lĩnh vực tiềm năng có thể thay thế memecoin bao gồm DeFi (tài chính phi tập trung), DePIN (hạ tầng phi tập trung) hoặc AI (trí tuệ nhân tạo).

Rất khó để dự đoán chính xác điều gì sẽ trở thành xu hướng tiếp theo. Nhưng có một điều chắc chắn: Hạ tầng của Solana giờ đã sẵn sàng cho những dự án thực sự có giá trị./.