Khối ngoại bán ròng kỷ lục và sự trỗi dậy của nhà đầu tư trong nước

Sau quán tính bán ròng kéo dài suốt năm 2024, vốn ngoại chỉ kịp mua nhẹ trong tháng 6 và nửa đầu tháng 7/2025 trước khi bất ngờ “xả hàng” kỷ lục trong tháng 8. Nghịch lý là, ngay giữa cao trào rút vốn, VN-Index vẫn thiết lập đỉnh lịch sử – tín hiệu cho thấy sức chống chịu mới của thị trường và cơ hội tái cấu trúc dòng vốn.

Bán ròng kỷ lục – Chỉ số lập đỉnh: Phép thử sức bền thị trường

Chỉ chưa đầy sáu năm sau đại dịch Covid-19, khối ngoại đã rút ròng hơn 240.600 tỷ đồng (tương đương 9,15 tỷ USD). Riêng trong tháng 8/2025, giá trị bán ròng lên tới 42.199,9 tỷ đồng, trong đó riêng giao dịch khớp lệnh trên HOSE đã chiếm 29.426,1 tỷ đồng.

Áp lực bán tập trung mạnh vào nhóm cổ phiếu ngân hàng và các mã vốn hóa lớn như VCB, VPB, MBB, FPT, HPG, SSI, VHM, STB, cùng với chứng chỉ quỹ FUEVFVND. Chỉ trong tuần cuối tháng 8, giá trị bán ròng vượt 11.400 tỷ đồng - mức cao chưa từng thấy.

Tuy nhiên, trái ngược với lực bán ròng dồn dập, thị trường nội lại bứt phá mạnh mẽ:

👉 VN-Index chốt tháng 8 ở 1.682,21 điểm, tăng 12% so với tháng 7 và gần 33% từ đầu năm.

👉 VN30 Index – nhóm 30 cổ phiếu vốn hóa lớn – đạt 1.865,38 điểm, tăng 15,49%.

👉 Thanh khoản trên HOSE lập đỉnh với 35 tỷ cổ phiếu, bình quân 1,7 tỷ đơn vị/phiên.

Sắc xanh lan tỏa rộng khắp: từ nhóm chứng khoán được hưởng lợi nhờ thanh khoản, đến ngân hàng nhờ tín dụng tăng, rồi tới bất động sản, bảo hiểm, bán lẻ và thép.

So với giai đoạn 2018–2020, khi chỉ cần vài nghìn tỷ đồng bán ròng đã khiến thị trường “rung lắc dữ dội”, thì hiện tại, dù quy mô bán gấp nhiều lần, VN-Index vẫn vững vàng. Nguyên nhân là do cấu trúc thanh khoản đã thay đổi căn bản. Vốn ngoại hiện chỉ chiếm 5-7% giao dịch hằng ngày, trong khi nhà đầu tư cá nhân trong nước chiếm tới 85-90%, phần còn lại là tổ chức nội.

Trong khi tại Mỹ, nhà đầu tư cá nhân chỉ chiếm dưới 20% thị phần, thì cấu trúc ở Việt Nam là một trường hợp đặc biệt trong khu vực. Nói cách khác, bán ròng kỷ lục không còn đủ sức xoay chuyển đường giá, nhưng vẫn tác động đáng kể về mặt tâm lý.

Thực tế, các quỹ dài hạn không rút vốn đơn thuần vì chỉ số tăng hay giảm, mà vì họ tuân thủ kỷ luật quản trị rủi ro, chịu ảnh hưởng từ tỷ giá và tiêu chí ESG. Với họ, “hàng hóa” thật sự chính là doanh nghiệp niêm yết. Khi các doanh nghiệp minh bạch, quản trị tốt, ESG thực chất, dòng vốn dài hạn sẽ tiếp tục trụ vững, bất chấp những rung lắc ngắn hạn.

Giao thoa giữa chu kỳ toàn cầu và điểm nghẽn nội tại

Tính từ đầu năm đến hết tháng 8/2025, khối ngoại đã bán ròng gần 73.400 tỷ đồng (hơn 2,8 tỷ USD), nối tiếp con số 93.000 tỷ đồng rút ròng trong năm 2024. Diễn biến vốn hóa diễn ra rất “giật cục”: sau chuỗi 12 tháng bán liên tục trong 2024, khối ngoại quay lại mua nhẹ tháng 6/2025, tăng tốc nửa đầu tháng 7, rồi bất ngờ đảo chiều rất mạnh trong tháng 8.

Theo phân tích, nguyên nhân đến từ cả yếu tố quốc tế lẫn nội tại:

👉 Quốc tế: Đồng USD phục hồi mạnh, chỉ số DXY nhiều thời điểm chạm ngưỡng 100 điểm. Lãi suất Mỹ duy trì vùng cao, khiến chi phí quy đổi và lợi suất đầu tư tại thị trường cận biên như Việt Nam bị bào mòn. Trong tháng 7, tỷ giá USD/VND tăng tổng cộng 263 đồng.

👉 Thị trường Mỹ bùng nổ: Nasdaq lập đỉnh mới nhờ lợi nhuận công nghệ, các quỹ ETF nội địa hút dòng tiền mạnh. Trong tuần kết thúc ngày 8/8/2025, các quỹ cổ phiếu toàn cầu hút ròng 11,3 tỷ USD, quỹ trái phiếu 13,8 tỷ USD, nâng tổng vốn hút ròng trong tuần lên 33,7 tỷ USD.

Trong bối cảnh này, việc dòng vốn ngắn hạn quay lại "ngôi nhà an toàn" là hoàn toàn dễ hiểu.

👉 Trong nước: Dòng vốn ngoại phần lớn mang tính ngắn hạn, đặc biệt trong tháng 7 khi thông qua công cụ P-Notes (công cụ phái sinh cho phép đầu tư gián tiếp). Với đặc điểm “vào nhanh, rút nhanh”, chỉ số và thanh khoản trở nên nhạy cảm hơn với biến động.

Các quỹ dài hạn vẫn giữ thái độ thận trọng, chủ yếu quan sát cải cách chính sách. Thêm vào đó, cơ chế hoàn trả của ETF buộc quỹ bán tài sản trong nước khi nhà đầu tư rút vốn, bất kể chất lượng doanh nghiệp. Do danh mục tập trung vào ngân hàng, các mã như VCB, VPB, MBB trở thành điểm xả mặc dù triển vọng vẫn tích cực.

Điểm yếu nội tại càng khuếch đại tác động. Dù nhiều ngân hàng, VNM, FPT, REE... đã tiệm cận chuẩn mực quốc tế, phần lớn doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn còn khoảng cách đáng kể về minh bạch và quản trị.

Thêm vào đó, room ngoại ở nhiều ngân hàng gần như đã kín, trong khi “hàng hóa” trên sàn chưa đủ đa dạng khiến dòng vốn ngoại dễ bị dồn vào vài mã lớn, dẫn đến biến động mạnh khi đảo chiều.

Tổng hòa lại, đợt bán ròng kỷ lục không hẳn là “phiếu bất tín nhiệm”, mà là hệ quả của sự giao thoa giữa chu kỳ vốn toàn cầu và những điểm nghẽn nội tại. Quan trọng hơn, ngay giữa cao trào rút vốn, thị trường vẫn lập đỉnh và thanh khoản đạt kỷ lục – một phép thử áp lực cho thấy sức đề kháng thị trường đã nâng lên một nấc mới.

Áp lực và cơ hội tái cấu trúc

Nếu coi đợt bán ròng vừa qua là một stress test (phép thử áp lực), thì thị trường Việt Nam đã không chỉ trụ vững, mà còn chứng minh bản lĩnh trưởng thành.

Với doanh nghiệp niêm yết, ưu tiên hàng đầu là nâng chuẩn quản trị và ESG:

👉 HĐQT độc lập, ủy ban kiểm toán hoạt động thực chất

👉 Minh bạch quy trình quản trị rủi ro

👉 Công bố thông tin vượt chuẩn: báo cáo song ngữ, minh bạch KPI, chiến lược vốn, cổ tức

👉 ESG cần gắn với mục tiêu định lượng cụ thể: giảm phát thải, năng lượng tái tạo, an toàn lao động...

Khi chuẩn mực nâng cao, vốn dài hạn sẽ kiên định, bất chấp nhiễu động ngắn hạn.

Với cơ quan quản lý, cần phát triển lực lượng vốn nội dài hạn nhằm giảm phụ thuộc dòng tiền ngoại:

👉 Thúc đẩy hình thành quỹ hưu trí, bảo hiểm, quỹ đầu tư mở nắm giữ lâu dài

👉 Đa dạng hóa hàng hóa: quỹ REIT, ETF theo chủ đề, thị trường trái phiếu doanh nghiệp minh bạch

👉 Nâng cấp hạ tầng: rút ngắn chu kỳ thanh toán, áp dụng IFRS, XBRL, chuẩn hóa công bố thông tin

Với nhà đầu tư cá nhân – vốn chiếm tới 85-90% thanh khoản, vai trò đã dịch chuyển từ “lực đỡ” sang người dẫn dắt thị trường. Đòi hỏi đặt ra là giảm đòn bẩy theo chu kỳ, lựa chọn cổ phiếu dựa trên nền tảng cơ bản, coi minh bạch và quản trị là thước đo đầu tư. Khi hành vi nội địa ổn định, tác động từ khối ngoại sẽ giảm rõ rệt.

Về dài hạn, mục tiêu là một cấu trúc vốn cân bằng:

👉 Vốn ngoại giữ vai trò quan trọng nhưng không còn “cầm trịch”

👉 Vốn nội dài hạn trở thành trụ cột ổn định

👉 Vốn ngắn hạn vẫn có chỗ, nhưng không đủ sức định đoạt xu hướng chung

Khi ba lớp vốn này phối hợp hài hòa, những đợt bán ròng kỷ lục trong tương lai sẽ chỉ là dao động kỹ thuật, thay vì cú sốc hệ thống.

Bán ròng kỷ lục vừa là áp lực, vừa là cơ hội. Nó nhắc nhở rằng sức khỏe thị trường không đo bằng một tháng mua hay bán, mà bằng khả năng chống chịu và tái cấu trúc trước biến động. Khi doanh nghiệp nâng chuẩn, nhà đầu tư nội trưởng thành, và vốn ngoại quay lại trong vai trò kiên nhẫn hơn, thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ vững vàng hơn trên hành trình phát triển bền vững./.

Nguồn tham khảo: Kinh tế - Tài chính Online