Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) vừa công bố dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai 2024 để lấy ý kiến góp ý. Đáng chú ý, dự thảo đề xuất bổ sung hai trường hợp Nhà nước thu hồi đất để phục vụ phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng.
Trường hợp thứ nhất là thu hồi đất để thực hiện các dự án có yêu cầu đặc thù về địa điểm đầu tư; các dự án khẩn cấp, cấp bách phục vụ nhiệm vụ chính trị, đối ngoại; các dự án thuộc khu thương mại tự do, trung tâm tài chính quốc tế, logistics; cũng như các dự án hỗn hợp về dân cư, đô thị, du lịch – dịch vụ – thương mại, văn hóa, thể thao, công nghiệp văn hóa...
Ngoài ra, các dự án phát triển kinh tế – xã hội khác cũng thuộc phạm vi này nếu được HĐND cấp tỉnh quyết định, căn cứ điều kiện thực tế tại địa phương.
Trường hợp thứ hai là các dự án phát triển kinh tế – xã hội được triển khai theo hình thức thỏa thuận nhận quyền sử dụng đất, nhưng đến hết thời hạn (kể cả gia hạn) vẫn không thể hoàn tất việc thỏa thuận với toàn bộ người sử dụng đất.
Trong trường hợp này, nếu chủ đầu tư đã thỏa thuận được quyền sử dụng đất với trên 75% diện tích hoặc với trên 75% số lượng người sử dụng đất trong phạm vi dự án, thì Nhà nước sẽ thực hiện thu hồi phần diện tích còn lại để giao hoặc cho thuê đất cho nhà đầu tư triển khai dự án.
Theo Bộ NN&MT, thực tế cho thấy nhiều dự án quy mô lớn như chỉnh trang đô thị, khu thương mại tự do, trung tâm tài chính quốc tế, logistics, du lịch, dịch vụ thương mại... có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương và tạo nguồn thu ngân sách lớn.
Tuy nhiên, các dự án này hiện gặp khó khăn do chưa có quy định cụ thể về thu hồi đất, dẫn đến vướng mắc trong tiếp cận mặt bằng và triển khai thực tế.
Mặt khác, Điều 79 Luật Đất đai 2024 chưa đề cập đến các trường hợp thu hồi đất cho các dự án nêu trên. Luật cũng chưa có cơ chế xử lý phần diện tích nhỏ còn lại khi nhà đầu tư đã thỏa thuận được phần lớn diện tích đất, gây ra tình trạng "kẹt đất", khiến dự án bị đình trệ hoặc “treo” kéo dài.
Thực tế này không chỉ gây lãng phí nguồn lực đất đai mà còn làm chậm tiến độ đầu tư, ảnh hưởng đến hiệu quả phát triển kinh tế – xã hội.
Do đó, Bộ NN&MT cho rằng cần thiết phải bổ sung các quy định nêu trên vào Điều 79 của Luật Đất đai 2024 để kịp thời tháo gỡ vướng mắc, đồng thời bảo đảm hài hòa giữa lợi ích quốc gia, công cộng và quyền lợi hợp pháp của người sử dụng đất.
