'Cha đẻ' Ethereum muốn biến nền tảng này 'đơn giản như Bitcoin'

Sau gần một thập kỷ phát triển với hàng tá bản cập nhật phức tạp, "cha đẻ" Ethereum - Vitalik Buterin - đang muốn "bẻ lái": Làm cho Ethereum đơn giản như… Bitcoin.

Trong bài blog mang tên “Simplifying the L1” (Tạm dịch: Đơn giản hóa Layer-1) đăng ngày 3/5, Vitalik phác họa một lộ trình đầy tham vọng: Biến Ethereum thành một blockchain nhẹ, dễ vận hành, bảo trì, và minh bạch như Bitcoin - chỉ trong 5 năm.

Vitalik cho rằng kiến trúc hiện tại quá rối rắm, tiêu tốn nguồn lực phát triển, tăng chi phí và tiềm ẩn rủi ro bảo mật, "đôi khi là do chính các quyết định của tôi", vị này thẳng thắn thừa nhận.

Vitalik Buterin ca ngợi Bitcoin vì sự đơn giản của nó

Dẹp epoch, bỏ shuffle, về “3-slot finality”

Trọng tâm chính trong kế hoạch này là ở lớp đồng thuận (consensus layer) - nơi Vitalik đề xuất mô hình “3-slot finality” để cắt giảm hàng loạt thành phần nặng nề như epochs, sync committees và cơ chế xáo trộn validator.

📌 Epochs: Trong hệ thống Ethereum hiện tại, thời gian được chia thành các epochs (chu kỳ), mỗi epoch kéo dài một khoảng thời gian nhất định và được sử dụng để tổ chức việc xác thực giao dịch. Việc loại bỏ epochs giúp giảm sự phức tạp trong việc quản lý thời gian và đồng bộ hóa mạng.

📌 Sync Committees: Đây là nhóm các validator (người xác thực) được chọn để giúp các node trong mạng Ethereum đồng bộ hóa nhanh hơn. Việc loại bỏ sync committees giúp đơn giản hóa quá trình xác thực và giảm tải cho hệ thống.

📌 Validator Shuffling: Trong Ethereum, các validator thường được xáo trộn để đảm bảo tính bảo mật và công bằng trong việc xác thực giao dịch. Tuy nhiên, quá trình này có thể gây ra sự phức tạp không cần thiết. Việc loại bỏ hoặc đơn giản hóa cơ chế này giúp tối ưu hóa hiệu suất của mạng.

“Khi số validator hoạt động giảm, chúng ta có thể dùng những quy tắc chọn nhánh (fork choice) đơn giản và an toàn hơn”, Vitalik viết.

Ngoài ra, Ethereum sẽ cân nhắc dùng các giao thức STARK (Scalable Transparent Argument of Knowledge) - một dạng proof zero-knowledge dễ mở rộng và minh bạch hơn, để giảm phụ thuộc vào các cơ chế đồng bộ phức tạp.

“Khai tử” EVM, mở đường cho RISC-V thân thiện với ZK

Ở lớp thực thi (execution layer), Vitalik đề xuất chuyển từ Ethereum Virtual Machine (EVM) sang một nền tảng mới thân thiện với ZK như RISC-V – kiến trúc mã nguồn mở tối giản, giúp tăng hiệu suất tạo bằng chứng ZK lên tới 100 lần.

“Trong khi vẫn duy trì khả năng chạy các hợp đồng cũ (EVM) thông qua trình thông dịch, Ethereum sẽ vận hành song song hai hệ thống trong một giai đoạn chuyển đổi”, Vitalik cam kết vẫn giữ tính tương thích ngược (backward compatibility).

Chuẩn hóa toàn bộ giao thức: SSZ, erasure code, và cây dữ liệu

Buterin cũng kêu gọi Ethereum áp dụng các chuẩn chung trên toàn bộ giao thức để cắt giảm sự chồng chéo, như:

🔹Áp dụng một phương pháp mã xóa dữ liệu (erasure coding) duy nhất

🔹Chuẩn hóa định dạng serialization bằng SSZ (Simple Serialize)

🔹Thống nhất cấu trúc cây dữ liệu dùng trong giao thức

Mục tiêu là loại bỏ sự phức tạp dư thừa và tinh giản hạ tầng phát triển, giúp Ethereum trở nên dễ hiểu và dễ bảo trì hơn.

“Sự đơn giản cũng giống như phi tập trung vậy”, Vitalik viết, gợi ý Ethereum nên có giới hạn về số dòng code (max lines-of-code) giống như Tinygrad - một dự án AI nổi tiếng vì triết lý “code càng ít càng tốt”.

Kế hoạch trên đưa ra trong bối cảnh blockchain này đang mất dần vị thế trước làn sóng cạnh tranh từ các L1 khác như Solana, Avalanche hay Sui.

“Cách đây 3 - 4 năm, tôi từng tin Ethereum sẽ thống trị toàn bộ crypto. Nhưng bây giờ thì không còn như thế nữa”, CEO Nansen – Alex Svanevik – nhận định.

Nếu thành công, lộ trình 5 năm của Vitalik có thể đánh dấu cuộc đại tu lớn nhất lịch sử Ethereum, đưa mạng lưới quay lại triết lý "tinh gọn mà chất lượng" - thứ từng làm nên thành công của Bitcoin.

Nhưng để đạt được điều đó, cộng đồng sẽ phải chấp nhận hy sinh sự quen thuộc để đổi lấy hiệu suất và sự bền vững dài hạn./.