Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa tuyên bố chính thức áp dụng thuế nhập khẩu lên ba đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ: Canada, Mexico và Trung Quốc. Theo đó, từ ngày 1/2/2025, hàng hóa nhập khẩu từ Canada và Mexico sẽ chịu thuế 25%, trong khi Trung Quốc chịu thuế 10%.
Động thái này có thể châm ngòi cho một cuộc chiến thương mại Bắc Mỹ, đồng thời làm dấy lên lo ngại về nguy cơ lạm phát và suy thoái kinh tế tại Mỹ.
Mục tiêu của Trump: Bảo vệ nền kinh tế Mỹ hay đòn bẩy chính trị?
Theo tuyên bố từ Nhà Trắng, chính sách thuế quan này nhằm vào:
- Cân bằng cán cân thương mại: Trump cho rằng Mỹ đang bị thua thiệt trong thương mại với ba nước này và cần biện pháp mạnh để bảo vệ nền kinh tế trong nước.
- Thúc đẩy sản xuất nội địa: Việc đánh thuế nhập khẩu sẽ giúp hàng hóa sản xuất tại Mỹ có lợi thế cạnh tranh so với hàng nhập khẩu.
- Tạo nguồn thu cho ngân sách: Trump khẳng định thuế quan sẽ mang lại nguồn thu khổng lồ cho Mỹ.
- Gây áp lực về vấn đề nhập cư và fentanyl: Trump muốn dùng thuế quan để buộc Canada và Mexico có biện pháp kiểm soát nhập cư bất hợp pháp và ngăn chặn fentanyl – một loại ma túy tổng hợp đang tràn vào Mỹ.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng chính sách này không mang lại hiệu quả như Trump tuyên bố. Douglas Holtz-Eakin, Chủ tịch American Action Forum, khẳng định:
"Thuế quan chưa bao giờ là một công cụ hiệu quả để giảm thâm hụt thương mại. Nó cũng không phải là một nguồn thu bền vững cho ngân sách chính phủ. Người tiêu dùng Mỹ sẽ là những người chịu thiệt hại nặng nhất khi giá cả leo thang."
Ngay sau tuyên bố của Trump, Thủ tướng Canada Justin Trudeau đã lên tiếng cảnh báo rằng Canada sẽ có biện pháp đáp trả tương xứng nếu Mỹ tiếp tục áp thuế. Chính phủ Canada cũng nhấn mạnh rằng nếu chính sách này được thực thi, nền kinh tế Mỹ sẽ bị ảnh hưởng không kém Canada.
Trong khi đó, Mexico cũng tuyên bố sẽ có hành động đáp trả. Các chuyên gia cảnh báo rằng giá thực phẩm tại Mỹ có thể tăng cao nếu Mexico đánh thuế trở lại đối với các mặt hàng nông sản Mỹ.
Ví dụ: Cà chua và bơ (avocado) – hai mặt hàng xuất khẩu lớn của Mexico sang Mỹ – có thể bị đánh thuế, làm giá cả tăng cao trong mùa giải Super Bowl sắp tới.
Ngành ô tô bị ảnh hưởng nghiêm trọng: Một chiếc ô tô sản xuất tại Mỹ thường có các bộ phận di chuyển qua biên giới Mỹ - Canada đến 7 lần trước khi hoàn thiện. Với mức thuế 25%, chi phí sản xuất xe hơi sẽ đội lên đáng kể.
Các chuyên gia tài chính tại Wall Street tỏ ra lo ngại về tính khả thi của chính sách này. Trước đây, Trump đã từng tuyên bố áp thuế nhiều lần nhưng sau đó trì hoãn hoặc đàm phán lại. Tuy nhiên, lần này, có vẻ ông đang quyết tâm thực hiện.
Hệ lụy của chính sách này bao gồm:
- Lạm phát gia tăng: Giá xăng có thể tăng 0,25 USD/gallon nếu Canada đáp trả bằng cách áp thuế lên dầu mỏ xuất khẩu sang Mỹ.
- Ngành sản xuất bị tổn thất: Nhiều công ty có thể phải cắt giảm sản xuất hoặc tìm cách lách luật bằng cách chuyển dây chuyền sang nước khác.
- Chuỗi cung ứng bị gián đoạn: Ngành công nghiệp ô tô, điện tử, và thực phẩm sẽ chịu ảnh hưởng lớn.
"Một cuộc chiến thương mại toàn diện có thể khiến Mỹ rơi vào suy thoái. Người tiêu dùng Mỹ sẽ phải trả giá đắt cho các quyết định thuế quan của Trump", Gregory Daco, chuyên gia kinh tế tại Oxford Economics nhận định.
Trong bối cảnh Canada và Mexico đã sẵn sàng trả đũa, một cuộc chiến thương mại toàn diện có thể bùng nổ, đẩy giá cả leo thang và ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế toàn cầu. Liệu Trump có thực sự theo đuổi chính sách này đến cùng hay sẽ dùng nó như một công cụ đàm phán? Câu trả lời vẫn còn bỏ ngỏ.
