Stablecoin, dòng vốn toàn cầu và chương mới của “quyền lực tài chính Mỹ”

Một năm trước, Stephen Miran – cựu Chủ tịch Hội đồng Cố vấn Kinh tế dưới thời Tổng thống Mỹ Donald Trump và nay là Thống đốc Cục Dự trữ Liên bang (Fed) – đã viết một bài nghiên cứu khiến thị trường tài chính chao đảo.

Theo đó, Thống đốc Miran đề xuất sử dụng thuế quan như “sợi dây trói buộc” các đối tác thương mại của Mỹ tham gia vào “Hiệp ước Mar-a-Lago” – được coi như một phiên bản "Plaza Accord 2.0".

12 tháng sau, ông Trump thực sự áp thuế hàng loạt. Và khi kịch bản “Mar-a-Lago” sắp trôi vào quên lãng, vị Thống đốc này lại đưa ra những quan điểm mới liên quan đến quyền lực tài chính Mỹ.

Theo ông, thế giới sắp chứng kiến một bước ngoặt lớn trong dòng chảy tài chính toàn cầu, có thể tác động tới mức độ sử dụng USD và mặt bằng lãi suất. Có thể gọi đây là chương mới của địa–tài chính (geofinance) – hay “chủ nghĩa đế quốc tài chính kiểu Mỹ”.

Stablecoin – trọng tâm mới của ngành tài chính

Stablecoin – các đồng tiền mã hóa được bảo chứng bằng tiền pháp định hoặc tài sản khác – chính là tác nhân làm thay đổi dòng chảy ấy. Trước đây, giới tài chính truyền thống xem stablecoin chỉ là “sân sau” hoặc thậm chí là công cụ cho hoạt động bất hợp pháp.

Tether, nhà phát hành stablecoin lớn nhất, từng vướng không ít bê bối pháp lý tại Mỹ, từ cáo buộc vi phạm quy định chống rửa tiền, tới khả năng thao túng thị trường stablecoin. 

Nhưng dưới thời Tổng thống Trump, thái độ của chính quyền đã đảo chiều. Ngẫu nhiên hay không, Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick lại có mối quan hệ với Tether. Quốc hội Mỹ thì vừa thông qua khung pháp lý cho stablecoin – Đạo luật GENIUS.

Bộ Tài chính Mỹ đang bắt đầu soạn thảo các quy tắc triển khai, mở ra những "trận chiến" hậu trường. Nhiều doanh nghiệp muốn phát hành stablecoin có trả lãi (yield-bearing stablecoin). Tuy nhiên, các ngân hàng Mỹ – cũng giống như tại Anh – phản đối quyết liệt vì lo ngại dòng tiền gửi sẽ bị hút sang lĩnh vực stablecoin. 

Thống đốc Miran cho rằng các ngân hàng sẽ chiến thắng.

"Lực cầu stablecoin sẽ đến từ các quốc gia không dễ dàng tiếp cận đồng USD", ông Miran nói, ám chỉ đến các thị trường mới nổi. 

Stablecoin sẽ trở thành công cụ “QE mới”?

Với yêu cầu “100% dự trữ bằng tài sản thanh khoản” trong Đạo luật Genius, lượng stablecoin mới sẽ tạo thêm một nhu cầu khổng lồ với trái phiếu Mỹ. 

Standard Chartered dự báo quy mô thị trường sẽ từ 280 tỷ USD lên 2.000 tỷ USD vào năm 2028. Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent thậm chí dự phóng 3.000 tỷ USD vào năm 2030.

Thống đốc Miran gọi đây là tương lai của "dư cung stablecoin toàn cầu" (A Global Stablecoin Glut) – điều sẽ thúc đẩy nhu cầu trái phiếu Kho bạc Mỹ ở quy mô tương đương những chương trình nới lỏng định lượng (QE) gần đây của Fed. Ông ước tính lực cầu này có thể kéo lãi suất Mỹ giảm 40 điểm cơ bản, tương đương ít nhất 1/3 “dư thừa tiết kiệm toàn cầu” (global savings glut) mà cựu Chủ tịch Fed Ben Bernanke đề cập năm 2005.

Đây là kịch bản hoàn toàn khác với cảnh báo của Isabel Schnabel, thành viên ban điều hành Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB). Bà lo ngại thế giới đang chuyển từ “dư thừa tiết kiệm” sang “dư thừa trái phiếu”, khi các nền kinh tế phương Tây phát hành quá nhiều nợ, khiến chi phí vay dài hạn tăng lên.

Nhưng các dữ liệu mới lại củng cố luận điểm của Thống đốc Miran.

Một báo cáo của IMF chỉ ra rằng cuối năm 2024 – trước khi ông Trump trở lại Nhà Trắng – hai nhà phát hành stablecoin lớn nhất là Tether và Circle đã nắm giữ lượng trái phiếu Kho bạc nhiều hơn Saudi Arabia hoặc Đức, và gần đuổi kịp Na Uy. Từ đó đến nay, lượng nắm giữ của họ có khả năng đã tăng mạnh hơn nữa.

Điều này mang theo hệ quả quan trọng đối với vai trò của USD.

Thời điểm ông Trump nhậm chức, các bàn luận về “phi đô la hóa” (de-dollarisation) lan rộng, do nợ Mỹ tăng cao và địa chính trị rạn nứt. Nhưng Thống đốc Miran cho rằng việc stablecoin USD được sử dụng mạnh tại các thị trường mới nổi có thể “bác bỏ phần lớn những tuyên bố cường điệu về phi–đô la hóa”.

Giấc mơ cho Mỹ – nhưng ác mộng với phần còn lại của thế giới?

“Việc stablecoin neo giá USD được chấp nhận rộng rãi chẳng khác nào tư nhân hóa quyền phát hành tiền (seigniorage) bởi các chủ thể toàn cầu”, nhà kinh tế Hélène Rey cảnh báo.

Nói cách khác, dự báo “dư thừa trái phiếu” của bà Schnabel có thể đúng, nhưng chỉ đúng với trái phiếu ngoài Mỹ. Việc stablecoin thắng thế có thể khiến châu Âu và các thị trường mới nổi chịu thêm tổn thương.

Những người chỉ trích ông Trump có thể muốn tin rằng điều này sẽ không xảy ra. Một số nhà kinh tế cũng phản đối tư duy của Thống đốc Miran, cho rằng ông chỉ là người ủng hộ về mặt chính trị và gần đây còn kêu gọi giảm mạnh lãi suất Mỹ.

Tuy nhiên, phân tích của Thống đốc Miran phản ánh một hệ thống tư duy và cách tiếp cận học thuật nhất quán, chứ không chỉ phục vụ mục tiêu chính trị.

Quan trọng hơn, "bộ sậu" của ông Trump đang theo đuổi tham vọng củng cố vị thế tài chính của Mỹ giữa thời đại địa–kinh tế đầy biến động./.