SMIC và cuộc đua chip bán dẫn

Trong thế giới công nghệ, nơi mà tốc độ và quy mô sản xuất chip quyết định quyền lực kinh tế lẫn quân sự, một công ty Trung Quốc đang âm thầm trở thành tâm điểm của cuộc đối đầu Mỹ - Trung: SMIC (Semiconductor Manufacturing International Corporation). Từ vị thế bị xem là "người theo sau" trong ngành bán dẫn, SMIC đang dần định hình lại tương lai công nghệ châu Á – và thậm chí cả thế giới – bằng cách phá vỡ giới hạn mà phương Tây từng cho là bất khả thi đối với Trung Quốc.

Chính quyền Bắc Kinh đã đặt cược lớn vào chip bán dẫn – hạt nhân của trí tuệ nhân tạo, thiết bị điện tử, và vũ khí hiện đại. SMIC, với tư cách là nhà máy sản xuất chip hàng đầu trong nước, được xem như chiếc cầu nối giữa khát vọng công nghệ và thực tế năng lực sản xuất.

Tuy nhiên, mọi thứ không hề dễ dàng. Khi Mỹ ban hành các biện pháp kiểm soát xuất khẩu vào năm 2020, cắt đứt quyền tiếp cận của SMIC đối với những máy in thạch bản (EUV) và công nghệ sản xuất chip tiên tiến, nhiều người phương Tây tin rằng giấc mơ tự chủ chip của Trung Quốc đã bị bóp nghẹt.

Nhưng sự thật đang phản biện lại giả định đó. Bất chấp các hạn chế, SMIC đã âm thầm chế tạo được chip 7nm – loại chip từng được cho là ngoài tầm với của họ – và được tích hợp trong các mẫu điện thoại cao cấp của Huawei.

Việc một nhà phân tích kỹ thuật phương Tây tháo rời điện thoại Mate 60 Pro và phát hiện bộ vi xử lý “do SMIC sản xuất” đã tạo nên một cú sốc chiến lược tại Washington. Đó không chỉ là một tiến bộ kỹ thuật – mà là một thông điệp chính trị: Trung Quốc không còn hài lòng với vai trò "nhà lắp ráp" mà phương Tây phân công.

Mặc dù vậy, khoảng cách công nghệ vẫn còn đáng kể. TSMC (Đài Loan) và Samsung (Hàn Quốc) đang sản xuất chip ở mức 5nm và 3nm – trong khi SMIC mới chỉ dừng lại ở 7nm và với sản lượng rất khiêm tốn. Việc thiếu máy in EUV – do bị Hà Lan và Mỹ chặn xuất khẩu – khiến khả năng sản xuất hàng loạt chip tiên tiến của SMIC bị bó hẹp đáng kể.

Tuy nhiên, Bắc Kinh không ngồi yên. Với hơn 48 tỷ USD từ Quỹ Mạch Tích Hợp Quốc gia cùng chính sách thúc đẩy nội địa hóa toàn ngành, Trung Quốc đang xây dựng một hệ sinh thái khép kín, từ nghiên cứu thiết kế, sản xuất chip, đến sản xuất thiết bị thay thế hàng nhập khẩu.

Không chỉ có nhà nước, các doanh nghiệp tư nhân cũng đang thay đổi hành vi. Thay vì đặt toàn bộ đơn hàng tại TSMC, nhiều công ty Trung Quốc bắt đầu phân chia sản lượng cho các nhà sản xuất trong nước như SMIC. Đó là chiến lược quản trị rủi ro: trong một thế giới có thể bị chia cắt công nghệ, việc lệ thuộc vào chuỗi cung ứng xuyên quốc gia ngày càng trở nên nguy hiểm.

SMIC dĩ nhiên không tránh khỏi những khó khăn nội tại. Lợi nhuận quý đầu năm 2025 dù tăng mạnh nhưng không đạt kỳ vọng; các báo cáo gần đây cũng chỉ ra những vấn đề về năng suất và chất lượng do thiếu khả năng bảo trì thiết bị – hệ quả trực tiếp từ lệnh cấm của Mỹ. Tuy nhiên, điều quan trọng là: SMIC vẫn tiếp tục đi lên, dù không nhanh như TSMC, nhưng cũng không còn quá chậm đến mức bị bỏ lại phía sau.

Điều này khiến một số lãnh đạo công nghệ phương Tây lo ngại. CEO Nvidia, Jensen Huang, công khai chỉ trích các hạn chế xuất khẩu mà Mỹ áp dụng với Trung Quốc, cho rằng các chính sách này đã “phản tác dụng” và làm sụt giảm thị phần của Nvidia tại Trung Quốc từ 95% xuống còn 50% chỉ trong vài năm. Trung Quốc đang học cách tự thiết kế và sản xuất chip AI. Và không ai nên đánh giá thấp tốc độ học hỏi của họ.  

Trong bối cảnh này, SMIC không chỉ là một doanh nghiệp sản xuất chip. Đó là biểu tượng cho một tham vọng chiến lược: giành lại quyền tự chủ công nghệ trong một thế giới đang phân mảnh. Và nếu lịch sử công nghiệp của thế kỷ 20 từng được viết bằng dầu mỏ, thì lịch sử của thế kỷ 21 sẽ được viết bằng bán dẫn – nơi SMIC là một người chơi không thể bỏ qua./.