Tổng Giám đốc Jamie Dimon của JPMorgan Chase cảnh báo rằng khi “thấy được một con gián” trong hệ thống tài chính - tức một khoản vay hay tổ chức tín dụng có vấn đề - thì rất có thể đã có nhiều vấn đề khác ẩn sâu.
Trong khi đó, Jerome Powell, Chủ tịch Fed, vẫn duy trì quan điểm rằng ở thời điểm hiện tại không nhìn thấy khủng hoảng tín dụng rộng lớn hơn đang hình thành.
1. Cảnh báo về "những con gián" tài chính
Jamie Dimon nhấn mạnh rằng việc một công ty tín dụng hay một tổ chức tài chính không được kiểm soát nghiêm ngặt phát sinh sự cố có thể là dấu hiệu cho thấy một loạt vấn đề sâu hơn đang chờ được lộ diện. Ông sử dụng hình ảnh “khi bạn thấy một con gián, rất có thể còn nhiều con khác” để nhấn mạnh tính lan truyền và hệ thống của rủi ro tín dụng. Dimon lưu ý rằng trong lĩnh vực “tín dụng tư nhân” (private credit) và các tổ chức tài chính ngoài hệ thống ngân hàng truyền thống - nơi giám sát và tiêu chuẩn có thể lỏng hơn - tình hình có thể tồi tệ hơn khi chu kỳ tín dụng xoay chiều.
Ông dẫn ra thực trạng khoản lỗ 170 triệu USD mà JPMorgan chấp nhận liên quan đến một công ty tài trợ ô tô “sub-prime” mang tên Tricolor Holdings, cho thấy ngay cả ngân hàng lớn cũng không hoàn toàn miễn nhiễm với rủi ro từ các đối tác bên ngoài. Dimon cũng khẳng định rằng ngân hàng của ông sẽ “quét” lại toàn bộ quy trình thẩm định, bảo đảm rằng các khoản cho vay hay tài sản bảo đảm không bị bỏ qua lỗ hổng.
Ông cảnh báo rằng môi trường tín dụng lại cực kì lỏng lẻo sau một thời gian dài “thân thiện” - mức độ nợ xấu thấp, lãi suất thấp, điều kiện tài chính được hỗ trợ - và khi kinh tế có dấu hiệu giảm tốc, các “con gián” đó có thể trỗi dậy. Dimon cho rằng: dù được xem là một phần của chu kỳ tín dụng bình thường, nhưng giới đầu tư và ngân hàng nên củng cố phòng thủ và giám sát.
2. Phản ứng của Fed và quan điểm ngầm về rủi ro
Chủ tịch Powell ở chiều ngược lại cho biết rằng Ngân hàng Trung ương Mỹ “đang theo sát sát sao” nhưng ở thời điểm hiện tại ông “không nhìn thấy vấn đề tín dụng rộng lớn hơn”. Ông nói rằng tình trạng hiện nay “không có vẻ như là điều gì đó áp dụng rộng rãi đến nhiều tổ chức tài chính”.
Tuyên bố này cho thấy một góc nhìn lạc quan hoặc chí ít là thận trọng nhưng không bi quan từ phía cơ quan chính sách. Quan điểm của Powell nhấn mạnh rằng dù có các sự cố riêng lẻ, nhưng chúng chưa được xác định là tín hiệu của một khủng hoảng mang tính hệ thống. Điều này có ý nghĩa lớn với thị trường tài chính và giới đầu tư vì nếu “chỉ là vấn đề riêng lẻ” thì biện pháp ứng phó sẽ khác so với khi là “ dấu hiệu cho cả một hệ thống”.
Tuy nhiên, sự khác biệt giữa tiếng nói của Dimon và Powell cũng phản ánh sự căng thẳng giữa việc phát hiện rủi ro tiềm ẩn trong hệ thống và việc xác định rõ ràng một mô hình lan rộng có thể dẫn đến khủng hoảng. Dimon nhấn mạnh sự tồn tại của rủi ro lan truyền; trong khi Powell giữ quan điểm rằng hiện tại chưa đủ bằng chứng để lên tiếng cảnh báo hệ thống.
3. Hệ lụy và những lưu ý dành cho ngành tài chính
Nếu những cảnh báo của Dimon là chính xác, ngành ngân hàng và tài chính phi ngân hàng ở Mỹ có thể đang đứng trước một chu kỳ tín dụng suy giảm - nơi các khoản vay yếu kém bắt đầu bật lên khi điều kiện kinh tế xấu đi, lãi suất tăng và thanh khoản co lại. Việc chú ý vào “những con gián” - tức các khoản vay, các công ty tín dụng nhỏ, hoặc các tổ chức sử dụng đòn bẩy cao - sẽ giúp phát hiện sớm nguy cơ.
Ngân hàng lớn như JPMorgan đã thể hiện sự sẵn sàng nâng cấp bộ phận đánh giá rủi ro, kiểm soát cho vay và rà soát lại quan hệ với các tổ chức tín dụng bên ngoài hơn. Điều này cho thấy rằng ngay cả trong môi trường hiện tại với lợi nhuận ngân hàng vẫn tốt, việc chuẩn bị cho kịch bản xấu hơn được đặt lên hàng đầu.
Đối với các nhà đầu tư và giám sát viên, tín hiệu quan trọng là không chỉ nhìn vào macro - như tăng trưởng GDP, lãi suất, tỷ lệ thất nghiệp - mà còn phải quan sát vi mô: chất lượng cho vay, sự minh bạch trong thị trường tín dụng tư nhân, chuẩn mực bảo đảm tài sản và việc ngân hàng có thực thi được hoặc không. Nếu một một vài tổ chức nhỏ sụp đổ vì rủi ro tín dụng mà không được phát hiện, điều đó có thể mở đường cho vấn đề lan rộng.
══════════════════════════════════════════════════
Tóm lại, cảnh báo từ Jamie Dimon phát đi lời nhắc rằng hệ thống tài chính có thể đang ẩn chứa những “con gián” khó thấy, trong khi quan điểm từ phía Fed vẫn giữ thái độ quan sát chứ chưa đánh giá là khủng hoảng đang hình thành. Nhà đầu tư và ngân hàng cần thận trọng hơn trước các dấu hiệu nhỏ vì khi chu kỳ tín dụng xoay chiều, những vấn đề tưởng nhỏ có thể trở thành rủi ro lớn.
