Nhà ở xã hội vẫn là giấc mơ xa vời với người thu nhập thấp

"Không thể tiếp cận được" – TS. Nguyễn Văn Khôi, Chủ tịch Hiệp hội BĐS Việt Nam, đã nhấn mạnh như vậy tại Hội thảo "Đầu tư phát triển nhà ở xã hội: Bối cảnh mới, cơ hội mới" chiều 27/5, khi nói về thực trạng của người dân thu nhập thấp đang “mơ” sở hữu nhà ở xã hội.

Theo TS. Nguyễn Văn Khôi, dù có chính sách vay ưu đãi, nhưng thực tế người dân rất khó tiếp cận với nhà ở xã hội. Nguyên nhân là bởi lãi suất cho vay mua nhà vẫn ở mức cao, trong khi thời gian cho vay ngắn, đặc biệt là mức thu nhập của người thu nhập thấp vẫn chưa tương thích với giá nhà.

"Nếu tính thu nhập người dân hiện nay, phải 23 – 25 năm mới trả hết nợ mua nhà ở xã hội", ông Khôi nói.

Cũng theo Chủ tịch Hiệp hội BĐS Việt Nam, ngoài gánh nặng tài chính, người mua nhà ở xã hội còn bị "mắc kẹt" bởi loạt rào cản khác như phải chứng minh là người thu nhập thấp, đồng thời cũng phải chứng minh năng lực trả nợ.

Đồng quan điểm, ông Vũ Xuân Dũng – Chủ tịch HĐQT Viconship – cho hay, người có thu nhập dưới 15 triệu đồng/tháng, sau khi trả khoản vay mua nhà (khoảng 7-8 triệu đồng/tháng), chỉ còn khoảng 7 triệu đồng để lo toàn bộ chi phí sinh hoạt. Đây là vấn đề cần xem xét.

Ông Lê Viết Hải – Chủ tịch Tập đoàn Xây dựng Hòa Bình (Mã CK: HBC) cũng cho rằng nguyên nhân gốc rễ của vấn đề hiện nay là sự mâu thuẫn giữa yêu cầu chứng minh thu nhập thấp để được hỗ trợ và yêu cầu chứng minh khả năng trả nợ để được vay.

"Giá trị nhà lớn so với thu nhập, nếu chưa giải quyết được vấn đề này thì giải pháp tiền sử dụng đất hoặc lãi suất đưa ra chỉ thúc đẩy 1 phần cho phát triển nhà ở xã hội chứ không đạt mục tiêu Chính phủ đưa ra", ông Hải nói.

Trong khi đó, TS. Cấn Văn Lực – Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV – đưa thêm góc nhìn hệ thống hơn, rằng Việt Nam chưa có quỹ nhà ở cấp quốc gia để hỗ trợ phát triển nhà ở xã hội. Gói tín dụng 145.000 tỷ đồng cho vay nhà ở xã hội đến hết quý 1/2025 mới chỉ giải ngân được 2,3%; đề án 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội giai đoạn 2021 – 2030 mới đạt 6,2% kế hoạch.

"Các chính sách hỗ trợ phát triển nhà ở mới dừng lại ở mức “chương trình”, triển khai trong một khoảng thời gian nhất định, thiếu tính liên tục, thiếu bền vững", ông Lực nhận định.

Về các kiến nghị, TS. Nguyễn Văn Khôi cho rằng cần có cơ chế rõ ràng hơn về ưu đãi lãi suất thực chất (2–3%/năm trong 20–25 năm); giảm yêu cầu vốn tự có, nới điều kiện vay cho lao động tự do; Đồng bộ giữa quy hoạch, pháp lý và tài chính, không chỉ ưu đãi chủ đầu tư mà phải bảo đảm người dân thực sự mua được.

Trong khi đó, TS. Cấn Văn Lực đề xuất lập Quỹ Nhà ở quốc gia, vận hành theo mô hình quỹ hỗn hợp (góp vốn từ Nhà nước, tư nhân…), đa dạng hóa hình thức hỗ trợ (cấp bù lãi suất, bảo lãnh...), từ đó tạo ra một nguồn lực ổn định, liên tục và hiệu quả hơn cho phát triển nhà ở xã hội./.