Nga đối mặt với lạm phát cao, khủng hoảng kinh tế đang âm thầm tích tụ

Tỷ lệ lạm phát chung của Nga hiện ở mức 9,1%, cao hơn nhiều so với dự đoán của ngân hàng trung ương nước này. 

Lạm phát đang bị thúc đẩy bởi sự gia tăng nhanh chóng của tiền lương khi Điện Kremlin đổ hàng tỷ USD vào các ngành công nghiệp quân sự và gửi hàng triệu người đàn ông đến chiến đấu ở Ukraine.

Các công ty bên ngoài ngành quốc phòng không thể cạnh tranh để có được công nhân mà không phải trả lương cao hơn vì vậy, vòng xoáy cứ tiếp diễn.

Ngân hàng trung ương Nga đã tăng lãi suất chủ chốt vào tháng 10 lên mức cao kỷ lục là 21%, nhằm kiềm chế lạm phát.

Tổng thống Nga Vladimir Putin đầu tháng này cho biết nền kinh tế Nga cần gần 1 triệu lao động mới vì tỷ lệ thất nghiệp chỉ là 2,4%, hay "gần như không có thất nghiệp", theo cách ông nói. 

Chi phí lao động và lãi suất cao đang gây sức ép lên các công ty. Ngân hàng Alfa Bank của Nga cho biết vào tháng trước rằng: "Các công ty đã gặp khó khăn và với việc lãi suất ngân hàng trung ương tăng lên 21%, tình hình sẽ còn khó khăn hơn nữa, vì vậy chúng tôi không loại trừ nguy cơ phá sản gia tăng".

Theo dự đoán của hầu hết các nhà kinh tế, lãi suất của ngân hàng trung ương sẽ tăng lên 23% vào tháng tới. Nguyên nhân chính khiến kinh tế "quá nhiệt" xuất phát từ chi tiêu của Điện Kremlin.

Ngân sách quốc phòng dự kiến tăng gần 25% vào năm 2025, chiếm tới một phần ba tổng chi tiêu nhà nước và tương đương 6,3% GDP. Nếu tính cả các khoản chi cho cái gọi là “an ninh quốc gia”, con số này sẽ chiếm đến 40% ngân sách liên bang.

Một cuộc khủng hoảng đang dần tích tụ

Các nhà phân tích không cho rằng nền kinh tế Nga đang đứng trước bờ vực sụp đổ, mà là một cuộc khủng hoảng đang dần tích tụ.

Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) dự kiến ​​GDP của Nga sẽ tăng 3,6% trong năm nay, cao hơn so với mức dự báo 2,8% của Mỹ.

Các lệnh trừng phạt quốc tế cho tới nay cũng không có tác dụng hạ gục Nga. Moscow đã “lách” lệnh trừng phạt bằng cách nhập khẩu công nghệ phương Tây thông qua các nước thứ ba, đặc biệt là thông qua Trung Á và Thổ Nhĩ Kỳ.

Và bất chấp tất cả các lệnh trừng phạt của phương Tây, kim ngạch nhập khẩu của EU từ Nga vẫn đạt gần 50 tỷ USD vào năm ngoái.

Nhà nước Nga tiếp tục gặt hái lợi ích từ việc xuất khẩu dầu và khí đốt sang Ấn Độ và Trung Quốc. Ở trong nước, thu nhập của nhà nước đang tăng lên, đặc biệt là thông qua thuế bán hàng khi người Nga chi tiêu nhiều hơn.

Theo Cục Thống kê Nhà nước Nga, thu nhập sau khi điều chỉnh theo lạm phát đã tăng 5,8% vào năm ngoái khi các công ty săn đón người lao động.

Đối với hàng triệu người Nga làm việc tăng ca, đặc biệt trong ngành IT, xây dựng và sản xuất, mức thu nhập hiện tại của họ rất cao. Giới nhà giàu, thay vì chi tiêu ở các khu nghỉ dưỡng châu Âu, giờ đây tiêu tiền trong nước, góp phần kích thích kinh tế.

Các gia đình cũng hưởng lợi từ lương thưởng cao dành cho nam giới tham gia quân đội. Một binh sĩ hợp đồng được trả lương gần gấp 3 lần mức trung bình, cùng khoản tiền thưởng ký hợp đồng từ 4.000 - 22.000 USD.

Tất cả số tiền này đang giúp thúc đẩy cơn sốt chi tiêu, số liệu chính thức cho thấy chi tiêu cao hơn nhiều cho du lịch và giải trí trong nước.

Tuy nhiên, không phải ai cũng hưởng lợi từ thu nhập tăng. Những người làm trong khu vực công như bác sĩ, giáo viên, cùng người hưởng lương hưu và trợ cấp xã hội là nhóm chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi giá cả leo thang.

Tình trạng thiếu hụt lao động kéo dài

Khủng hoảng lao động vẫn là bài toán chưa thể giải quyết nhanh chóng. Nga từ lâu đã dựa vào lao động phổ thông từ Trung Á, và gần đây Tổng thống Putin đề xuất cần thêm lao động nước ngoài. Nước này sẽ phải cạnh tranh với Trung Đông và Hàn Quốc để thu hút lao động Trung Á, trong khi hầu như không có nguồn lao động nào khác thay thế.

Về dài hạn, viễn cảnh nhân khẩu học của Nga ảm đạm. Liên hợp quốc dự báo dân số Nga sẽ giảm từ gần 145 triệu xuống 142 triệu người vào năm 2030, với hơn 1/5 dân số hiện nay trên 60 tuổi.

Bộ Quốc phòng Anh ước tính rằng có khoảng 1,3 triệu người rời khỏi Nga vào năm 2022, khi Moscow đưa quân tới Ukraine, làm trầm trọng thêm xu hướng lực lượng lao động đang giảm sút trong 15 năm. Nhiều người trong số những người rời đi là những chuyên gia trẻ tuổi.

Mặc dù có khả năng phục hồi đáng ngạc nhiên trong vài năm qua, nền kinh tế Nga vẫn dễ bị tổn thương trước những cú sốc trong bối cảnh toàn cầu bất ổn. Giá hàng hóa thấp hơn, nhu cầu dầu thô của Trung Quốc đối với Nga chậm lại và chiến tranh thương mại đều sẽ có tác động.

Và khi chiến sự tại Ukraine kết thúc, Nga sẽ phải thích nghi với nền kinh tế hậu chiến, hạn chế chi tiêu nhà nước, tái hòa nhập số lượng lớn binh lính đã xuất ngũ và định hướng lại các công ty khỏi việc cung cấp lương thực cho các ngành công nghiệp quân sự./.

Nguồn tham khảo: CNN