Tính đến ngày 30/6/2025, CTCP Tập đoàn Masan (Mã CK: MSN) đã nâng tỷ lệ lợi ích tại CTCP The CrownX ( The CrownX ) từ mức 84,9% hồi đầu năm lên 92,8%, theo báo cáo tài chính hợp nhất bán niên năm 2025 vừa công bố.
Thuyết minh báo cáo cho biết, trong tháng 3/2025, Masan đã mua lại 7,91% lợi ích kinh tế của The CrownX từ Công ty TNHH Plutus Holdings với tổng giá trị 1.022,6 tỷ đồng.
Plutus Holdings, cũng theo thuyết minh, là công ty con của Công ty TNHH Zenith Investment – đơn vị thuộc sở hữu 100% của Masan. Hay nói cách khác, Plutus Holdings cũng gián tiếp là công ty con của Masan.
Tuy nhiên có một vấn đề cần được làm rõ, là Plutus Holdings mới chỉ được thành lập từ tháng 9/2024. Cũng cần tìm hiểu thêm Plutus Holdings “vào” The CrownX từ thời điểm nào và nhận chuyển nhượng cổ phần “chiếc vương miện tỉ đô” này từ đâu?
Masan không thuyết minh rõ giá trị ghi sổ của phần tài sản thuần được mua lại, song thương vụ này giúp tập đoàn của tỷ phú Nguyễn Đăng Quang ghi nhận tăng lợi nhuận sau thuế chưa phân phối lên tới 1.152,8 tỷ đồng.
Nên biết, The CrownX là công ty mẹ trực tiếp sở hữu CTCP Masan Consumer Holidngs (MCH) và CTCP Phát triển Thương mại và Dịch vụ VCM (WCM) – đơn vị sở hữu CTCP Dịch vụ Thương mại Tổng hợp WinCommerce (chủ chuỗi siêu thị WinMart/WinMart+).
Đáng chú ý, thương vụ nâng sở hữu tại The CrownX cũng gián tiếp giúp Masan tăng tỷ lệ lợi ích tại MCH từ 72,8% lên 79,6%. Tỷ lệ lợi ích của tập đoàn này tại MCH tiếp tục tăng lên 81,9% sau khi MCH chi 2.551,5 tỷ đồng mua lại 1,72 triệu cổ phần để giảm vốn chủ sở hữu vào tháng 4/2025.
Trước đó, trong tháng 3/2025, Công ty TNHH The Sherpa (Sherpa) – một đơn vị khác thuộc sở hữu 100% của Masan – đã ký thỏa thuận mua lại một phần lợi ích kinh tế tại MCH với tổng giá trị 755,3 tỷ đồng. Thương vụ hoàn tất vào tháng 6/2025, qua đó nâng tỷ lệ lợi ích của Masan tại MCH lên 93,7%.
Như vậy, trong nửa đầu năm 2025, Masan đã nâng tỷ lệ lợi ích tại loạt đơn vị thành viên như The CrownX (từ 84,9% lên 92,8%), MCH (từ 72,8% lên 93,7%) và WinCommerce (từ 78,7% lên 85,4%).
The CrownX từng được định giá gần 7 tỷ USD khi phát hành 4,28 triệu cổ phiếu cho các nhà đầu tư ngoại gồm Alibaba, Thunbergia và Credit Suisse vào tháng 6/2021, huy động 8.800 tỷ đồng (tương đương 400 triệu USD). Thỏa thuận khi đó có điều khoản Masan sẽ nỗ lực IPO The CrownX trước ngày 11/6/2026, và có thể gia hạn tối đa 1 năm.
Nên biết rằng, thương vụ phát hành thời điểm ấy có ràng buộc một điều khoản, đại khái: Trường hợp The CrownX không IPO theo các điều kiện đã thỏa thuận, mỗi nhà đầu tư sẽ có quyền yêu cầu Sherpa – công ty mẹ của The CrownX – hoặc bên được chỉ định mua lại số cổ phiếu họ đã mua trong vòng gọi vốn này với mức giá đã được xác định trước trong thỏa thuận.
Động thái bất ngờ nâng sở hữu của Masan tại The CrownX cũng như các công ty con của The CrownX, do đó dễ khiến thị trường liên tưởng đến kịch bản ‘bể deal’ IPO The CrownX.
Trước đó, năm 2022, Masan từng hé mở về khả năng niêm yết The CrownX tại New York, Hong Kong, Singapore hoặc Việt Nam. Đến AGM 2023, lãnh đạo Masan lại cho biết kế hoạch IPO có thể lùi sang 2024 hoặc 2025. Và giờ, khi mốc 2025 đang đi về những tháng cuối cùng, ‘game’ IPO The CrownX hầu như không còn được đề cập.
'Swap' qua MCH?
Có tin cho rằng nhóm nhà đầu tư nước ngoài vào The CrownX hiện đã được "swap" qua Công ty Cổ phần Hàng tiêu dùng Masan (Masan Consumers; Mã chứng khoán: MCH). Thực hư thế nào cần phải xác minh thêm, nhưng theo người viết, đó là một kịch bản khả dĩ.
Trong 2 trụ của The CrownX thì "con gà đẻ trứng vàng" MCH dĩ nhiên là hấp dẫn hơn hẳn so với Winconmerce, khi chủ chuỗi Winmart vẫn đang vật lộn với bài toán có lãi.
Đáng chú ý, MCH mới đây cũng ghi nhận sự 'bành trướng' bất ngờ của khối ngoại trong sở hữu. Phải chăng đây chính là nhóm nhà đầu tư đã "đảo qua" từ The CrownX!?
Theo đó, ngày 25/3 vừa rồi, MCH đã hoàn tất chào bán hơn 326,8 triệu cổ phiếu với giá chào bán là 10.000 đồng/cổ phiếu, để nâng vốn điều lệ của công ty từ 7.355 tỷ đồng lên 10.623 tỷ đồng.
Sau đợt chào bán, các cổ đông nước ngoài nắm giữ hơn 176,7 triệu cổ phiếu, tương đương gần 16,64% vốn của MCH.
Đây là một con số tương đối bất ngờ, bởi trước đó, theo danh sách cổ đông chốt ngày 12/02/2025, cơ cấu cổ đông nước ngoài của MCH chỉ là 2,7%./.
