Làn sóng vàng thứ hai: Các ngân hàng trung ương đẩy mạnh mua vàng kỷ lục

Giá vàng đã tăng gần 60% từ đầu năm 2025, trở thành tâm điểm trong Tuần lễ LME. Động lực chính đến từ bất ổn thương mại, căng thẳng địa chính trị, chính sách tiền tệ nới lỏng và đặc biệt là hoạt động mua vàng vật chất kỷ lục của các ngân hàng trung ương.

Dù giá vàng vừa trải qua đợt giảm mạnh nhất trong 12 năm, xu hướng tích lũy dài hạn vẫn được duy trì, củng cố vị thế vàng như một trụ cột chiến lược trong hệ thống tài chính toàn cầu.

1. Đà mua vàng kỷ lục trên toàn cầu

Tính đến năm 2025, các ngân hàng trung ương đã mua tổng cộng 634 tấn vàng, một mức tăng vượt xa trung bình lịch sử. Riêng quý 3/2025, lượng mua đạt 220 tấn, tăng 28% so với quý trước và cao hơn 6% so với mức trung bình 5 năm gần nhất.

Động lực này phản ánh xu hướng tái cấu trúc dự trữ toàn cầu theo hướng an toàn hơn, phi đô la hóa và tăng dự trữ kim loại quý.

Trong Tuần lễ LME, vàng tiếp tục trở thành tâm điểm khi giá tăng khoảng 60% so với đầu năm. Đà tăng mạnh này được thúc đẩy bởi hàng loạt yếu tố: căng thẳng thương mại leo thang, tình hình tài khóa Mỹ đáng lo ngại, cùng mối quan ngại về tính độc lập của Cục Dự trữ Liên bang (Fed).

Chu kỳ nới lỏng tiền tệ mới của Fed càng làm gia tăng sức hấp dẫn của vàng - tài sản không mang lại lợi suất nhưng được coi là nơi trú ẩn an toàn.

Đáng chú ý, động lực chính đến từ lượng mua vật chất, khi cả ngân hàng trung ương lẫn nhà đầu tư cá nhân đều tích lũy vàng ở quy mô chưa từng có.

Theo Hội đồng Vàng Thế giới (WGC), chỉ riêng trong tháng 9, các quỹ ETF vàng đã mua thêm lượng vàng tương đương tổng lượng mua của toàn bộ ngân hàng trung ương trong quý 1.

Mặc dù mức nắm giữ của ETF hiện vẫn thấp hơn đỉnh năm 2022, xu hướng dòng vốn quay lại vàng cho thấy dư địa tăng còn lớn.

2. Những quốc gia dẫn đầu cuộc đua tích lũy vàng

Trong bức tranh toàn cầu, nhiều quốc gia đang tăng tốc mua vàng như một phần trong chiến lược an ninh tài chính quốc gia.

Ba Lan là người mua lớn nhất từ đầu năm đến nay, với mục tiêu nâng tỷ trọng vàng trong dự trữ ngoại hối từ 21% lên 30%. Tại Brazil, ngân hàng trung ương đã tăng dự trữ thêm 15 tấn trong tháng 9, lần đầu tiên kể từ 2021.

Kazakhstan cũng ghi nhận đà mua ấn tượng, tăng thêm 18 tấn trong quý 3, nâng tổng dự trữ lên 324 tấn, vừa khai thác vừa tích lũy.

Trong khi đó, Guatemala mua thêm 6 tấn - tăng gần 91% lượng dự trữ, và Thổ Nhĩ Kỳ duy trì chuỗi 28 tháng liên tiếp mua vàng kể từ tháng 6/2023.

Cộng hòa Séc cũng đang trên lộ trình nâng dự trữ từ 67 tấn lên 100 tấn vào năm 2028.

Các động thái này không phải là phản ứng ngắn hạn với biến động giá, mà thể hiện chiến lược dài hạn nhằm giảm thiểu rủi ro khi dự trữ ngoại hối bị phụ thuộc vào đồng USD và các tài sản có thể bị phong tỏa.

Sự kiện Nga bị đóng băng tài sản dự trữ sau năm 2022 đã trở thành “cú hích” khiến nhiều quốc gia xem lại cấu trúc dự trữ của mình.

3. Lý do đằng sau việc các Ngân hàng trung ương đua nhau mua vàng?

Xu hướng mua vàng mang tính cơ cấu dài hạn, bắt đầu từ năm 2022 sau khi Nga xâm lược Ukraine. Nỗi lo bị trừng phạt tài chính và “đóng băng tài sản” khiến các quốc gia tìm cách giảm rủi ro hệ thống bằng việc chuyển sang tài sản không phụ thuộc vào bên thứ ba.

Đồng thời, vàng còn giúp bảo vệ trước lạm phát cao và rủi ro tỷ giá trong bối cảnh các nền kinh tế lớn duy trì mức nợ công kỷ lục.

Theo WGC, có tới 95% ngân hàng trung ương tin rằng dự trữ vàng toàn cầu sẽ tăng trong 12 tháng tới, trong đó 43% có kế hoạch tự tăng lượng nắm giữ vàng.

Điều này phản ánh niềm tin mạnh mẽ rằng vàng đang trở lại vai trò trung tâm trong cấu trúc dự trữ quốc gia - thay thế một phần tài sản bằng đô la Mỹ.

Động lực khác đến từ sự thay đổi chính sách tiền tệ của Mỹ. Chu kỳ nới lỏng mới của Fed làm giảm lợi suất trái phiếu, thúc đẩy nhu cầu với vàng - tài sản không sinh lãi nhưng bảo toàn giá trị. Trong khi đó, các yếu tố như căng thẳng Trung Đông, rủi ro ngân sách Mỹ và bất ổn chính trị đã làm tăng sức hấp dẫn của kim loại quý này.

4. Tác động của việc gom vàng đến thị trường và cấu trúc dự trữ toàn cầu

Việc ngân hàng trung ương mua vàng quy mô lớn tạo ra một “điểm tựa” mới cho giá. Tuy nhiên, sau nhiều tuần lập đỉnh liên tiếp, vàng vừa ghi nhận mức giảm mạnh nhất trong 12 năm - phản ánh sự điều chỉnh kỹ thuật cần thiết sau giai đoạn tăng nóng.

Nguyên nhân sụt giảm đến từ hoạt động chốt lời trên toàn nhóm kim loại quý, nhu cầu mùa vụ suy yếu sau lễ Diwali, cùng với tín hiệu tích cực từ đàm phán thương mại Mỹ - Trung và đồng USD mạnh lên.

Ngoài ra, tâm lý thận trọng gia tăng khi chính phủ Mỹ rơi vào tình trạng tạm ngừng hoạt động (shutdown), khiến nhà đầu tư điều chỉnh vị thế ngắn hạn.

Dù vậy, triển vọng dài hạn của vàng vẫn tích cực. Căng thẳng địa chính trị, nhu cầu bền vững từ các ngân hàng trung ương và xu hướng nới lỏng chính sách tiền tệ sẽ tiếp tục đóng vai trò là bộ đệm vững chắc.

Đợt điều chỉnh hiện nay được đánh giá là “lành mạnh”, giúp củng cố xu hướng tăng dài hạn hơn là đảo chiều xu hướng.

4. Thông điệp từ cuộc đua tích lũy vàng

Sự bùng nổ tích lũy vàng không chỉ là phản ứng trước biến động ngắn hạn, mà phản ánh một sự chuyển dịch chiến lược sâu rộng trong hệ thống tài chính toàn cầu.

Khi các ngân hàng trung ương đồng loạt tìm đến vàng để bảo vệ sức mạnh dự trữ, điều đó cho thấy niềm tin vào đồng USD đang suy giảm dần, và cấu trúc tiền tệ quốc tế đang tiến gần đến thời kỳ đa cực hơn.

Với các nhà đầu tư, tín hiệu này mang ý nghĩa lớn: vàng không chỉ là nơi trú ẩn khi thị trường biến động, mà đang trở thành trục chính trong chiến lược phân bổ tài sản toàn cầu.

Trong kỷ nguyên bất ổn, kim loại quý này có thể tiếp tục là “lá chắn giá trị” - không chỉ cho các quốc gia, mà cho cả giới đầu tư đang tìm kiếm sự ổn định trong một thế giới đầy biến động./.