IPO - “con đường tơ lụa” mới cho các công ty Web3?

Việc Circle – đơn vị phát hành stablecoin USDC – nộp hồ sơ IPO lên Ủy ban Chứng khoán Mỹ (SEC) đã khiến cả ngành Web3 nóng lên. Khác với thời kỳ khởi đầu ưu ái ICO (Initial Coin Offering) hay IDO (Initial DEX Offering), các công ty Web3 đang hướng đến huy động vốn trên sàn chứng khoán.

Trước đây, các dự án Web3 thường huy động vốn thông qua việc bán token trực tiếp cho nhà đầu tư nhỏ lẻ (ICO, IDO) hoặc bán quyền sở hữu token trong tương lai cho tổ chức (SAFT - Simple Agreement for Future Tokens). Mô hình này giúp ngành tăng trưởng thần tốc nhưng đi kèm là rủi ro cao: giá token biến động mạnh, khung pháp lý mập mờ khiến các nhà đầu tư tổ chức “chùn chân”.

Trong bối cảnh đó, IPO nổi lên như một lựa chọn thay thế hấp dẫn: Nguồn vốn dài hạn, khung pháp lý rõ ràng, mở cửa cho nhà đầu tư truyền thống và cơ hội định giá doanh nghiệp theo chuẩn mực toàn cầu.

Bài viết dưới đây lý giải vì sao các công ty trong ngành crypto đang “rẽ hướng” sang IPO, và hệ quả của xu hướng này lên toàn bộ hệ sinh thái Web3.

Vì sao công ty Web3 chọn IPO?

'Niềm tin pháp lý' trở thành 'tài sản chiến lược'

IPO không chỉ là phương thức gọi vốn, mà còn là "tem kiểm định pháp lý” cho các doanh nghiệp Web3 - giống như tem chứng nhận an toàn thực phẩm giúp người tiêu dùng tin tưởng. Chiến lược này đặc biệt hiệu quả trong các lĩnh vực mà yếu tố "niềm tin" mang lại lợi thế cạnh tranh lớn - chẳng hạn như phát hành stablecoin hay dịch vụ lưu ký tài sản số.

Trường hợp Circle là minh chứng rõ nét. Dù đã được cấp BitLicense (giấy phép kinh doanh cho các hoạt động liên quan đến tiền ảo, được cấp bởi Sở Dịch vụ Tài chính Tiểu bang New York), và công bố báo cáo dự trữ từ năm 2018, Circle vẫn không thể giành được lòng tin hoàn toàn từ thị trường. 

Năm 2021, Circle từng thất bại khi định niêm yết qua SPAC. Năm 2025, họ quay lại đường đua IPO như một chiến lược dài hạn. Việc niêm yết trên sàn chứng khoán sẽ giúp Circle đạt được một “tấm hộ chiếu” pháp lý - điều mà Tether chưa có - mở ra khả năng hợp tác với các định chế tài chính toàn cầu.

Coinbase là ví dụ khác, trước khi niêm yết, sàn này luôn tuân thủ nghiêm ngặt pháp luật Mỹ. Sau IPO, họ tăng tốc mở rộng toàn cầu: bắt tay với BlackRock, cung cấp dịch vụ lưu ký cho các quỹ ETF Bitcoin, và hợp tác với hơn 150 cơ quan chính phủ. Điều này cho thấy: IPO giúp Coinbase ghi điểm trước các nhà đầu tư tổ chức và tạo lợi thế cạnh tranh về mặt uy tín.

'Gót chân Asin' trong mô hình gọi vốn bằng token

Gọi vốn bằng token từng đóng vai trò quan trọng trong giai đoạn phát triển ban đầu của ngành Web3, nhờ sự nhanh chóng và hiệu quả. Nhưng sau khi phát hành token, các công ty phải đối mặt với nhiều vấn đề phức tạp, bao gồm:

🔹 Phụ thuộc vào sàn CEX: Để tăng khả năng tiếp cận nhà đầu tư, các dự án buộc phải lên sàn tập trung. Nhưng các tiêu chí niêm yết thường thiếu minh bạch, khó đoán định.

🔹 Chi phí thị trường: Dự án phải tự tạo thanh khoản hoặc chi tiền thuê market maker.

🔹 Biến động giá: 90% các sự kiện unlock token làm giá lao dốc. Riêng token đội ngũ mở khóa có thể khiến giá giảm trung bình 25%, theo Keyrock. Điều này khiến nhà đầu tư tổ chức càng ngại bước vào thị trường này.

Thị trường đầu tư mạo hiểm vào crypto cũng đang "co lại" rõ rệt. Từ 2022 đến 2024, tổng vốn đầu tư toàn cầu vào crypto giảm hơn 60%, theo Decentralised.co. Tại châu Á, ABCDE Capital - một quỹ đầu tư tại Singapore - gần đây cũng tuyên bố ngừng rót vốn vào các dự án mới và tạm dừng việc gọi vốn. Đây là những dấu hiệu cho thấy xu hướng thị trường đang thay đổi rõ rệt.

Một vấn đề khác là việc “token hóa” không ăn nhập với mô hình kinh doanh. Aethir hay Jupiter dù có doanh thu đáng kể nhưng giá token lại không phản ánh hiệu suất kinh doanh. Trong khi đó, các công ty như Fireblocks và Chainalysis lại hoạt động gần như hoàn toàn theo mô hình Web2, cung cấp dịch vụ tập trung - việc phát hành token chỉ tạo thêm gánh nặng pháp lý và tài chính, làm phân tán chiến lược cốt lõi.

Tất cả những yếu tố này khiến IPO - vốn tuân thủ quy chuẩn, minh bạch và dễ tiếp cận với dòng tiền truyền thống - trở thành “lối thoát” mới cho những công ty Web3 trưởng thành.

Cổ phiếu - 'cánh cửa vàng' cho các công ty Web3

Các quỹ tài sản quốc gia (SWFs) toàn cầu đang nắm trong tay hơn 13 nghìn tỷ USD. Các định chế tài chính truyền thống, quỹ hưu trí hay quỹ tương hỗ đều bị ràng buộc bởi quy định nội bộ, không được phép đầu tư trực tiếp vào tiền mã hóa. Nhưng họ hoàn toàn có thể rót vốn vào cổ phiếu của các công ty Web3 đã lên sàn.

Tại Hàn Quốc, các nhà đầu tư tổ chức vẫn chưa được tiếp cận ETF Bitcoin, nhưng họ hoàn toàn có thể xuống tiền thông qua các cổ phiếu như Coinbase hay Strategy. Hay ở Nhật Bản, người dân cũng có thể 'né' được thuế giao dịch crypto cao ngất nhờ cách gom cổ phiếu của Metaplanet - công ty phần mềm chuyên nắm giữ Bitcoin. 

Bởi thế, IPO trở thành 'cánh cửa vàng' cho các công ty Web3 gom vốn lớn. Coincheck đã tiến hành thương vụ thâu tóm Next Finance Tech bằng nguồn vốn có được sau khi niêm yết trên sàn Nasdaq. Coinbase cũng gia tăng năng lực cạnh tranh toàn cầu thông qua việc mua lại sàn phái sinh FairX, công ty quản lý tài sản One River Digital, và nền tảng BUX Europe để thâm nhập thị trường EU.

Dù tỷ trọng cụ thể từ nguồn vốn IPO trong các thương vụ M&A này không được công bố, nhưng rõ ràng IPO đóng vai trò là nền tảng quan trọng cho các chiến lược mở rộng này.

Những công ty Web3 nào sẽ sớm gia nhập đường đua IPO?

Thị trường IPO Web3 sắp bước vào giai đoạn tăng tốc. Coinbase đã chứng minh rằng gọi vốn qua IPO không chỉ hiệu quả mà còn giúp công ty vươn tầm toàn cầu. Ai sẽ là người tiếp theo gia nhập cuộc đua? Hàng loạt cái tên đang xếp hàng: sàn tập trung (CEX), đơn vị lưu ký crypto, công ty phát hành stablecoin, các startup cung cấp giải pháp cho chính phủ và tổ chức tài chính.

1. Các sàn giao dịch và đơn vị lưu ký

Bithumb, Bitkub, Kraken hay BitGo đều là những ứng cử viên sáng giá cho "sân chơi IPO". Trong ngành này, tuân thủ quy định và đảm bảo an toàn tài sản là hai yếu tố sống còn để tạo lợi thế cạnh tranh. Họ cần IPO để nâng tầm uy tín, hút vốn tổ chức và vượt qua sự phụ thuộc vào chu kỳ thị trường crypto. Nguồn vốn IPO cũng giúp họ mở rộng sang mảng mới, đa dạng hóa nguồn thu ổn định hơn.

2. Các nhà phát hành stablecoin

Circle đi trước, nhưng Paxos và các đơn vị phát hành stablecoin tuân thủ quy định cũng đang “rục rịch” chào sàn. Trong thị trường stablecoin, minh bạch dự trữ và khung pháp lý rõ ràng là yếu tố ăn điểm. IPO là “thẻ xanh” chứng minh tính tuân thủ, từ đó xây dựng niềm tin với thị trường. Khi các đạo luật như MiCA (châu Âu) hay STABLE Act (Mỹ) dần hình thành, IPO sẽ trở thành lợi thế chiến lược để giữ vững vị thế.

3. Các công ty giải pháp Web3

Những cái tên như Chainalysis hay Nansen - chuyên cung cấp dữ liệu phân tích cho chính phủ và tổ chức - cũng đang nhắm đến IPO để nâng cao uy tín và mở rộng toàn cầu. Số tiền huy động từ IPO sẽ được dùng để nâng cấp công nghệ, tuyển dụng nhân tài và mở rộng thị trường, tất cả để xây dựng nền móng tăng trưởng bền vững.

Làn sóng IPO trong ngành Web3 không chỉ là xu hướng nhất thời - đó là bước chuyển mình thật sự. Niêm yết giúp các công ty Web3 không chỉ hút vốn, mà còn “chính danh hóa” với cơ quan quản lý, thu hút dòng tiền tổ chức và mở rộng thị trường toàn cầu.

Khi các quỹ đầu tư mạo hiểm crypto đang dần hạ nhiệt, IPO nổi lên như lựa chọn thay thế vừa ổn định vừa linh hoạt. Tuy nhiên, IPO không dành cho tất cả. Doanh nghiệp sẽ phải đầu tư mạnh vào kiểm soát nội bộ, minh bạch tài chính và tuân thủ quy định để tương xứng với độ uy tín.

Thế nhưng, “bỏ token, giữ IPO” cũng không phải là cách tiếp cận tối ưu. Cách khôn ngoan là kết hợp cả hai. Các sàn giao dịch có thể IPO để tăng uy tín với tổ chức, còn token vẫn dùng để nuôi dưỡng cộng đồng và giữ chân người dùng. Chìa khóa là tìm được công thức pha trộn hợp lý giữa IPO và phát hành token, tùy theo mô hình, giai đoạn phát triển và chiến lược của từng công ty./.