Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) vừa công bố phiên bản thứ bảy của Cẩm nang Cán cân Thanh toán (Balance of Payments Manual - BPM7), lần đầu tiên đưa tài sản kỹ thuật số vào hệ thống thống kê toàn cầu.
Đây là bước ngoặt quan trọng khi IMF sửa đổi tiêu chuẩn cán cân thanh toán để thích nghi với sự phát triển của các loại tiền điện tử và tài sản số.
Những thay đổi cơ bản trong việc tái định nghĩa tài sản số
1. Phân loại tài sản số
Theo BPM7, IMF phân loại tài sản số dựa trên việc chúng có liên quan đến nghĩa vụ nợ hay không.
Bitcoin (BTC) và tiền điện tử như Bitcoin được định nghĩa là tài sản phi tài chính, phi sản xuất (non-financial, non-produced assets). Trong khi đó, một số token khác sẽ được ghi nhận tương tự như cổ phần sở hữu (như Ethereum/ Solana).
Đây là một sự thay đổi quan trọng so với cách tiếp cận trước đây, khi tài sản số thường không được ghi nhận rõ ràng hoặc bị xếp vào các danh mục không cụ thể trong cán cân thanh toán.
Đồng nghĩa, các giao dịch Bitcoin sẽ được ghi nhận riêng trong tài khoản vốn như một dạng mua hoặc bán tài sản không sản xuất. Ngược lại, stablecoin có tài sản bảo chứng sẽ được coi là công cụ tài chính, do chúng có nghĩa vụ tài chính ràng buộc.
Trích đoạn trong Cẩm nang Cán cân Thanh toán tái bản lần thứ 7 (Nguồn: IMF)
BPM7 cũng chỉ ra rằng các tài sản số có nền tảng hoặc giao thức riêng như Ethereum, Solana có thể được phân loại tương tự như cổ phiếu.
Đơn cử, một nhà đầu tư tại Anh nắm giữ token SOL phát hành từ Mỹ, khoản nắm giữ này sẽ được ghi nhận là tài sản tiền điện tử thuộc vốn chủ sở hữu, tương tự như đầu tư cổ phiếu nước ngoài truyền thống.
2. Ghi nhận trong cán cân thanh toán
Các giao dịch liên quan đến tài sản số giờ đây sẽ được ghi nhận cụ thể trong các hạng mục của cán cân thanh toán quốc tế, bao gồm tài khoản vãng lai (nếu liên quan đến trao đổi hàng hóa/dịch vụ) hoặc tài khoản vốn/tài chính (nếu liên quan đến mua bán, chuyển nhượng tài sản số).
Trước đây, các giao dịch này thường bị bỏ sót hoặc chỉ được ghi nhận gián tiếp (ví dụ: như một phần của dòng vốn không xác định).
BPM7 cung cấp một khung tiêu chuẩn để các quốc gia thành viên IMF thống kê và báo cáo về tài sản số, giúp tăng cường tính minh bạch và khả năng so sánh dữ liệu giữa các nền kinh tế.
Nhằm phản ánh sự phức tạp của các hoạt động staking và lợi nhuận từ tài sản tiền điện tử, IMF cũng tuyên bố rằng phần thưởng staking có thể được coi như cổ tức vốn chủ sở hữu và sẽ được ghi nhận trong thu nhập tài khoản vãng lai, tùy vào quy mô và mục đích nắm giữ.
Các giao dịch liên quan đến xác thực chuyển giao tài sản tiền điện tử - chẳng hạn như đào coin (mining) hoặc staking - sẽ được coi là hoạt động sản xuất dịch vụ.
Ví dụ về ghi nhận trong tài khoản thanh toán quốc tế. Một đơn vị tại nền kinh tế A cung cấp dịch vụ xác thực giao dịch cho nền kinh tế B.
- Đơn vị ở B trả 10 đơn vị tiền mã hóa làm phí trực tiếp.
- Đơn vị ở A nhận thêm 15 đơn vị tiền mã hóa từ phần thưởng xác thực làm phí ẩn.
Cách ghi nhận kế toán:
- Tài khoản dịch vụ (Services account): Ghi nhận doanh thu từ phí trực tiếp và phí ẩn (10 + 15 = 25).
- Tài khoản vốn (Capital account): Ghi nhận việc nhận tài sản tiền mã hóa phi tài chính không có nợ tương ứng (tổng cộng 25 đơn vị).
BPM7 được phát triển thông qua quá trình tham vấn toàn cầu với hơn 160 quốc gia, dự kiến sẽ là tài liệu hướng dẫn thống kê chính thức trong nhiều năm tới.
Ảnh hưởng của BPM7 đối với ngành công nghiệp crypto
Việc IMF đưa tiền điện tử vào cán cân thanh toán là một bước tiến lớn trong việc hợp pháp hóa và công nhận vai trò của ngành crypto trong nền kinh tế toàn cầu. Điều này có thể thúc đẩy các quốc gia xem xét nghiêm túc hơn về việc điều chỉnh và tích hợp tài sản số.
Các quốc gia thành viên IMF (hiện có 190 nước) có thể sẽ phải cập nhật khung pháp lý nội địa để phù hợp với BPM7, dẫn đến việc tăng cường giám sát và điều chỉnh ngành crypto. Điều này vừa là cơ hội (tạo sự rõ ràng pháp lý) vừa là thách thức (tăng chi phí tuân thủ cho các dự án crypto).
Fintech và ngân hàng số: Chạy theo cuộc chơi mới
Việc Bitcoin được phân loại là tài sản phi tài chính không do sản xuất đồng nghĩa với việc các ngân hàng số và fintech quốc tế sẽ phải đáp ứng yêu cầu báo cáo mới. Chính phủ các nước có thể đưa ra khung pháp lý và chính sách thuế mới để kiểm soát luồng tiền mã hóa.
Thuế và báo cáo tài chính
Khi Bitcoin được coi là tài sản vốn, lợi nhuận từ staking hay yield farming có thể được ghi nhận như cổ tức hoặc hoạt động sản xuất dịch vụ.
Điều này có thể kéo theo sự giám sát chặt chẽ hơn từ cơ quan thuế, buộc các công ty fintech phải tái cấu trúc chiến lược kế toán để đảm bảo tuân thủ luật chơi mới.
Giao dịch xuyên biên giới sẽ không còn dễ dàng?
BPM7 cũng phân loại Ethereum, Solana và các token có nền tảng giao thức như cổ phiếu của một công ty nước ngoài. Điều này có thể khiến giao dịch tài sản số giữa các quốc gia trở nên phức tạp hơn, đặc biệt với các ngân hàng số và nền tảng thanh toán quốc tế.
DeFi và Crypto Banking: Đối mặt với khung quản lý mới?
IMF cũng xem các hoạt động staking, mining, yield farming là sản xuất dịch vụ, có thể kéo theo làn sóng đánh thuế và quản lý mới trong lĩnh vực DeFi. Khi hoạt động này bị kiểm soát chặt hơn, các DAO và nền tảng tài chính phi tập trung có thể phải điều chỉnh mô hình vận hành để thích nghi.
Kết luận
Việc IMF tái định nghĩa tài sản số trong BPM7 đánh dấu một cột mốc quan trọng trong quá trình tích hợp tiền điện tử vào hệ thống tài chính toàn cầu. Đối với ngành crypto, đây là cơ hội để khẳng định vị thế, thu hút đầu tư, nhưng cũng đi kèm thách thức về quy định và giám sát chặt chẽ hơn./.
