Từng được bảo vệ bằng những con tem chống giả đơn giản, hàng hóa Việt Nam sắp bước sang kỷ nguyên mới – kỷ nguyên của “định danh số”.
Phát biểu tại Diễn đàn “Công nghệ định danh và truy xuất nguồn gốc – Nâng tầm hàng Việt” ngày 9/10, ông Trần Hữu Linh, Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương), nhấn mạnh:
“Đây là thời điểm cực kỳ phù hợp để Việt Nam triển khai hệ thống định danh và truy xuất nguồn gốc hàng hóa bằng công nghệ blockchain – công cụ cốt lõi giúp minh bạch hóa chuỗi cung ứng, chống hàng giả và khẳng định thương hiệu Việt trên thị trường toàn cầu."
Ông Linh nhìn lại hành trình chống hàng giả trong nhiều năm qua: từng có thời kỳ “phong trào dán tem” nở rộ, nhưng việc quản lý thủ công, thiếu tính xác thực khiến tem nhãn trở nên hình thức và dễ bị sao chép.
Ông Trần Hữu Linh, Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương)
“Blockchain cho phép mỗi sản phẩm có một ‘định danh số’ duy nhất, không thể làm giả. Khi quét mã QR, người tiêu dùng có thể theo dõi toàn bộ hành trình sản phẩm – từ nguồn gốc nguyên liệu, nhà máy, kho tổng, đại lý cho tới siêu thị và tay người mua”, đại diện Bộ Công Thương nói.
Đây là yêu cầu bắt buộc từ các thị trường cao cấp như Mỹ hay EU, nơi mỗi sản phẩm phải có ‘hộ chiếu số’ riêng – nêu rõ nguồn gốc, quy trình sản xuất, thậm chí cả yếu tố lao động. "Nếu không đáp ứng, hàng Việt khó có thể bước chân vào các thị trường này”, ông Linh lưu ý.
Cục trưởng cũng cho biết, Bộ Công Thương đang hoàn thiện thông tư quy định việc truy xuất nguồn gốc bắt buộc với các nhóm hàng có rủi ro cao như thực phẩm, sữa,…; cùng với đó là thông tư liên quan tới tiêu chuẩn hàng hóa, dự kiến có hiệu lực từ năm 2026. Song song đó, Bộ Công An được giao chủ trì xây dựng cơ sở dữ liệu truy xuất quốc gia, sử dụng công nghệ blockchain làm nền tảng.
“Cũng như việc xử phạt giao thông bằng camera, định danh số giúp cơ quan quản lý kiểm soát khách quan, minh bạch, không phụ thuộc vào con người. Đây là cách mạng hóa công tác chống hàng giả và quản lý thị trường,” ông Linh giải thích.
Khi dữ liệu được liên thông, doanh nghiệp Việt sẽ không chỉ được bảo vệ trong nước mà còn đủ điều kiện tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu, nơi minh bạch và truy xuất nguồn gốc là tiêu chuẩn bắt buộc.
“Đó chính là chìa khóa để hàng Việt bước vào kỷ nguyên số”, đại diện Bộ Công Thương nhấn mạnh.
Đồng quan điểm, ông Nguyễn Hồng Nghi – Giám đốc Trung tâm Giải pháp số doanh nghiệp VNPT SI – đề xuất mô hình định danh hàng hóa thống nhất trên toàn quốc, sử dụng mã định danh duy nhất (UID) cho từng sản phẩm, tích hợp dữ liệu từ nhiều bộ, ngành và doanh nghiệp, tạo thành một hệ sinh thái quản lý minh bạch, xuyên suốt từ sản xuất đến tay người tiêu dùng.
Ông Nguyễn Hồng Nghi – Giám đốc Trung tâm Giải pháp số doanh nghiệp VNPT SI
Theo lãnh đạo VNPT, vấn nạn hàng giả không chỉ gây thất thu hàng trăm tỷ USD mỗi năm trên quy mô toàn cầu mà còn đe dọa trực tiếp đến an ninh kinh tế và sức khỏe cộng đồng.
Các quốc gia như Mỹ, EU, Nhật Bản, Trung Quốc đã sớm ứng dụng AI, IoT, mã số vạch chuẩn GS1, và blockchain để truy xuất nguồn gốc, Việt Nam cần tránh tình trạng phân mảnh dữ liệu, đẩy mạnh công cụ giám sát kỹ thuật số.
Theo đó, công nghệ blockchain sẽ đảm nhiệm vai trò lưu trữ và xác minh dữ liệu không thể chỉnh sửa, giúp loại bỏ nguy cơ gian lận xuyên chuỗi cung ứng.
Mục tiêu đến năm 2028, VNPT hướng tới việc 100% nhóm hàng hóa thuộc diện quản lý bắt buộc được gắn mã định danh, đồng thời liên thông dữ liệu giữa doanh nghiệp – cơ quan quản lý – người tiêu dùng, tạo nên “hệ sinh thái niềm tin” cho hàng Việt./.
