Tổng cộng 79 vụ điều tra chống bán phá giá nhắm vào Trung Quốc diễn ra chỉ trong nửa đầu năm 2025, tăng gấp 3 lần cùng kỳ giai đoạn 2021–2023, theo Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).
Trước đó, nửa cuối năm 2024, con số này đã ghi nhận mức kỷ lục 125 vụ, cho thấy loạt quốc gia tìm cách bảo vệ ngành sản xuất nội địa.
Áp lực giảm phát từ Trung Quốc
Theo giới phân tích, Trung Quốc đang đối mặt với nhu cầu nội địa yếu do khủng hoảng bất động sản kéo dài, trong khi năng lực sản xuất dư thừa khiến hàng hóa giá rẻ ồ ạt xuất khẩu ra nước ngoài.
Theo dữ liệu từ Tổng cục Hải quan Trung Quốc, giá xuất khẩu trung bình của 68% trong tổng số 17 nhóm hàng chủ lực đã giảm trong giai đoạn tháng 1-10/2025 so với cùng kỳ năm trước, cho thấy xu hướng giảm giá lan rộng.
Tổng số vụ điều tra thương mại nhắm vào hàng hóa Trung Quốc (Nguồn: WTO)
Trước diễn biến này, nhiều quốc gia đã khởi động điều tra và áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại nhằm bảo vệ ngành sản xuất trong nước. Mỹ dẫn đầu với 21 cuộc điều trong nửa đầu năm 2025, tiếp theo là Ấn Độ với 10 vụ.
Tại Nam Mỹ, Brazil mở cuộc điều tra đối với thép nhập từ Trung Quốc vào tháng 6. Ở châu Á, Ấn Độ xem xét linh kiện năng lượng mặt trời và vỏ điện thoại di động của Trung Quốc từ tháng 9, trong khi Nhật Bản tiến hành điều tra sản phẩm thép từ tháng 7.
Ông Toru Nishihama, kinh tế trưởng tại Viện Nghiên cứu Dai-ichi Life (Nhật Bản), cảnh báo rằng những xung đột thương mại có thể xuất hiện giữa Trung Quốc và các quốc gia thuộc nhóm Nam bán cầu – vốn trước đây được Bắc Kinh coi là đối tác chiến lược.
Không chỉ các nền kinh tế lớn, một số nước Đông Nam Á cũng có động thái tương tự. Thái Lan quyết định áp thuế đối với 'axit citric' và một số mặt hàng khác từ tháng 7, Việt Nam áp thuế chống bán phá giá với thép tấm Trung Quốc cùng thời điểm để bảo vệ sản xuất trong nước.
Hiệu ứng dây chuyền trong khu vực
Ở chiều ngược lại, Trung Quốc không nhượng bộ. Tháng 9/2025, nước này tuyên bố thịt heo và các sản phẩm liên quan nhập từ Liên minh châu Âu (EU) bị bán phá giá, yêu cầu doanh nghiệp nhập khẩu phải ký quỹ hơn 60% giá trị đơn hàng.
Động thái này được nhìn nhận là phản ứng trực tiếp trước việc EU công bố áp thuế bổ sung, có mức lên tới 38,1%, đối với xe điện Trung Quốc từ tháng 7 năm ngoái.
Hành động “ăn miếng trả miếng” cho thấy căng thẳng thương mại không còn bó hẹp trong quan hệ Mỹ – Trung, mà đã lan sang cả kênh thương mại giữa Trung Quốc và các đối tác xuất nhập khẩu lớn khác.
Trung Quốc nỗ lực kiểm soát dư cung
Trước sức ép ngày càng gia tăng từ bên ngoài, chính quyền Trung Quốc đã yêu cầu các ngành thừa công suất như thép và ô tô điện hạn chế giảm giá, điều chỉnh sản lượng và đầu tư.
Song song, Bắc Kinh nỗ lực duy trì hình ảnh “người bảo vệ thương mại tự do toàn cầu”. Thế nhưng, chính các nền kinh tế mới nổi, vốn được hưởng lợi từ hàng Trung Quốc giá thấp nay lại là những nước phản ứng mạnh nhất, theo Nikkei Asia.
Khi Trung Quốc tiếp tục tìm cách duy trì xuất khẩu để bù đắp cho nhu cầu nội địa suy giảm, còn các nước nhập khẩu tăng cường hàng rào thuế quan để bảo vệ doanh nghiệp trong nước, nguy cơ hình thành một “vòng xoáy bảo hộ thương mại mới” đang ngày càng rõ rệt./.
Nguồn tham khảo: Nikkei Asia
