Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang gửi hồ sơ thẩm định dự thảo Quy định một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai. Đáng chú ý là đề xuất cho phép thu hồi đất trong một số trường hợp mà chưa cần phê duyệt phương án tái định cư.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất một số trường hợp có thể thu hồi đất trước khi phê duyệt tái định cư
Một số trường hợp có thể thu hồi đất trước khi phê duyệt tái định cư
Theo dự thảo, việc thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh hoặc phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng chỉ được thực hiện sau khi hoàn thành phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư. Tuy nhiên, Bộ đề xuất ngoại lệ cho một số trường hợp sau:
Thứ nhất, thu hồi đất đối với dự án quan trọng quốc gia hoặc dự án đầu tư công khẩn cấp đã niêm yết công khai phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư nhưng chưa được phê duyệt. Với các dự án khác, việc thu hồi có thể tiến hành nếu trên 75% người sử dụng đất đồng thuận.
Thứ hai, cho phép thu hồi đất trước khi bố trí tái định cư đối với các dự án đầu tư công khẩn cấp, dự án tái định cư tại chỗ, hoặc dự án có khu tái định cư bố trí theo tuyến công trình chính.
UBND cấp tỉnh chịu trách nhiệm quy định phương án tạm cư, thời gian và kinh phí hỗ trợ tạm cư trong các trường hợp này.
Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, sau một năm triển khai Luật Đất đai 2024, nhiều quy định bộc lộ sự thiếu linh hoạt. Việc chỉ cho phép thu hồi đất sau khi có quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đã làm chậm tiến độ các dự án quan trọng, đặc biệt là những dự án đầu tư công khẩn cấp.
Thực tế, thời gian từ khi niêm yết đến khi phê duyệt phương án kéo dài tới 90 ngày, trong khi nhiều dự án đã được đa số người dân đồng thuận thu hồi đất.
Ngoài ra, yêu cầu phải hoàn tất bố trí tái định cư trước khi ra quyết định thu hồi cũng gây vướng mắc đối với các dự án thực hiện tái định cư tại chỗ hoặc dọc tuyến công trình.
Bổ sung 3 trường hợp thu hồi đất
Bên cạnh nới quy định về tái định cư, Bộ cũng đề xuất bổ sung 3 trường hợp Nhà nước được quyền thu hồi đất để phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng:
● Thu hồi đất đối với các dự án đầu tư công khẩn cấp, dự án trong khu thương mại tự do hoặc trung tâm tài chính quốc tế. Hiện chưa có quy định rõ ràng cho nhóm dự án này, khiến quá trình tiếp cận đất đai và triển khai gặp nhiều khó khăn.
● Thu hồi phần diện tích đất còn lại trong dự án đã thỏa thuận phần lớn quyền sử dụng đất. Cụ thể, khi nhà đầu tư đã đạt thỏa thuận với trên 75% hoặc 85% diện tích đất (tùy phương án) và số lượng người sử dụng đất tương ứng, Hội đồng nhân dân cấp tỉnh có thể xem xét cho phép thu hồi phần diện tích chưa thỏa thuận để giao hoặc cho thuê đất.
● Thu hồi đất để tạo quỹ đất thanh toán dự án theo hợp đồng BT (xây dựng – chuyển giao), hoặc cho thuê lại đất đối với tổ chức đang sử dụng mà bị Nhà nước thu hồi theo Điều 78 và 79 của Luật Đất đai.
