Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường TP.HCM vừa có văn bản gửi Thường trực Ban Bí thư và Thủ tướng Chính phủ, kiến nghị xem xét bỏ quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh và cấp xã, chỉ duy trì quy hoạch sử dụng đất cấp quốc gia.
Theo viện, thực tiễn nhiều năm qua cho thấy tới 90% quy hoạch sử dụng đất không được thực hiện, hoặc phải điều chỉnh để có thể triển khai trên thực tế, từ đó trở thành rào cản lớn cho hoạt động đầu tư xây dựng.
Cơ quan này dẫn chứng, ngay cả khi phủ kín quy hoạch 1/500 hay 1/2000 tại các đô thị, vẫn không thể giải quyết được tình trạng vi phạm trật tự xây dựng, do nhu cầu thực tế của người dân vượt xa các dự kiến trong quy hoạch sử dụng đất. Trong một số trường hợp, người dân không thể phân chia đất do vướng quy hoạch xây dựng mới, khiến việc thực thi quy hoạch rơi vào bế tắc.
Ngoài ra, nhiều hạng mục trong quy hoạch như lộ giới đường, công viên cây xanh, bến bãi, trường học, công trình công ích… cũng không thể thực hiện đúng kế hoạch đề ra.
Đề xuất bỏ quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh và cấp xã, chỉ duy trì quy hoạch sử dụng đất cấp quốc gia và thiết lập nguồn thu phí nhà đất
Viện cho rằng, đề xuất bỏ quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh và xã là một cuộc cải cách hành chính lớn và sâu rộng, song sẽ không làm mất đi vai trò quản lý Nhà nước về xây dựng và đầu tư. Bởi hệ thống pháp lý hiện đã có kế hoạch sử dụng đất từ Trung ương đến địa phương, đồng thời có các quy chế quản lý kiến trúc đô thị để điều tiết.
Viện trưởng Phạm Viết Thuận nhận định, tại các đô thị lớn như TP.HCM, sự phát triển chủ yếu dựa trên kế hoạch sử dụng đất và quản lý kiến trúc, chứ không phụ thuộc vào quy hoạch sử dụng đất như hiện nay.
“Việc loại bỏ quy hoạch sử dụng đất cấp địa phương không ảnh hưởng đến công tác quản lý hay định hướng phát triển đô thị, mà ngược lại còn tạo thuận lợi hơn cho chính quyền hai cấp”, ông Thuận khẳng định.
Theo quy định hiện hành, quy hoạch sử dụng đất cấp xã bao gồm các định hướng sử dụng đất phù hợp với phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng – an ninh, bảo vệ môi trường, thích ứng biến đổi khí hậu... Đồng thời, cấp xã cũng phải thực hiện các chỉ tiêu sử dụng đất phân bổ từ cấp tỉnh và các loại đất còn lại.
Từ việc kiến nghị bỏ cấp tỉnh và xã trong hệ thống quy hoạch đất đai, Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường TP.HCM đề xuất xây dựng lại nguồn thu từ đất đai, bằng cách thay đổi thuế thổ trạch hiện nay thành phí đất ở và phí công trình kiến trúc đô thị (phí nhà).
Theo đó, người dân sẽ nộp phí đất ở và phí nhà dựa trên kế hoạch sử dụng đất và kế hoạch quản lý kiến trúc đô thị, đồng thời tự đăng ký xây dựng thông qua UBND phường, xã.
Để đảm bảo tính ổn định, viện đề xuất bảng giá đất hằng năm chỉ điều chỉnh trong biên độ 3–5%, tránh tình trạng tăng giá đất quá lớn như Luật Đất đai 2024 có thể gây ra./.
