Changpeng Zhao (CZ) - cựu CEO của Binance - đề xuất ý tưởng xây dựng một sàn giao dịch phi tập trung (DEX) hoạt động theo mô hình “dark pool” nhằm giải quyết vấn nạn MEV (Miner Extractable Value) và bảo vệ nhà giao dịch khỏi các bot săn lệnh.
Bài đăng của CZ trên X
📌Các vấn đề của DEX hiện tại:
Trong các sàn DEX thông thường, dữ liệu về các lệnh giao dịch, vị thế, giá cả, đều công khai theo thời gian thực. Điều này khiến các nhà đầu tư dễ bị "săn lệnh" (front-running), tức các cá nhân hoặc bot sẽ tận dụng thông tin này để thực hiện hành vi “đẩy giá” hoặc “chạy lệnh” nhằm hưởng lợi.
Kết quả là các trader, đặc biệt là những người giao dịch khối lượng lớn, thường chịu thiệt hại do trượt giá hoặc bị thanh lý sớm.
Đặc biệt với các vị thế futures (hợp đồng tương lai) - còn có thể thấy rõ điểm thanh lý, dẫn tới việc thao túng giá để làm cho các lệnh thanh lý này xảy ra bất thường.
“Tôi luôn cảm thấy khó hiểu với việc ai cũng có thể xem vị thế của bạn trên DEX, đặc biệt trên Perp DEX, nơi điểm thanh lý được công khai. Điều này tạo điều kiện cho các bot thao túng thị trường”, CZ bình luận về tính "minh bạch quá mức" trên các sàn DEX.
📌Vấn đề của MEV:
MEV (Miner Extractable Value) là giá trị mà thợ đào hoặc validator có thể kiếm được bằng cách sắp xếp hoặc thay đổi thứ tự giao dịch trong quá trình tạo khối trên blockchain. Điều này cho phép họ tối đa hóa lợi nhuận bằng cách ưu tiên các giao dịch có phí cao hơn hoặc tận dụng các cơ hội chênh lệch giá.
Ban đầu, MEV chỉ áp dụng cho thợ đào trong hệ thống Proof of Work, nhưng hiện nay thuật ngữ này đã được mở rộng thành "Maximal Extractable Value", bao gồm cả các validator trong hệ thống Proof of Stake. MEV có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến người dùng, làm tăng phí giao dịch và độ trượt giá.
Có nhiều loại hình MEV phổ biến, bao gồm:
- Arbitrage: Các bot tìm kiếm cơ hội chênh lệch giá giữa các sàn giao dịch để mua thấp, bán cao.
- Front-running: Các bot giám sát mempool và đặt giao dịch với phí cao hơn để được xử lý trước, gây ảnh hưởng đến giá.
- Sandwich Attack: Kết hợp giữa front-running và back-running để thao túng giá giao dịch.
📌Giải pháp của CZ:
Cựu CEO Binance đề xuất xây dựng các sàn DEX dạng “dark pool” - tức sàn không hiển thị công khai sổ lệnh hoặc các giao dịch đang diễn ra.Sử dụng các công nghệ bảo mật như "zero-knowledge proof" hoặc mã hóa nâng cao nhằm giữ bí mật các thông tin giao dịch, đến mức người khác không thể nhìn thấy chi tiết lệnh hoặc vị thế của nhà đầu tư.
Mục đích là để giảm thiểu hiện tượng “săn lệnh”, ngăn chặn thao túng giá và MEV.
“Sau những sự kiện gần đây, tôi nghĩ đã đến lúc ai đó thử xây dựng một sàn DEX dạng 'dark pool'”, CZ viết trên X, đồng thời kêu gọi cộng đồng cùng phát triển ý tưởng này.
📌Phản ứng từ cộng đồng:
Phần lớn đồng tình, cho rằng cần nâng cấp hạ tầng DeFi để tăng tính riêng tư và chống lại MEV. Ngược lại, một số ý kiến phản đối vì cho rằng blockchain nên minh bạch để đảm bảo công bằng, không nên che giấu dữ liệu vốn quan trọng của hệ thống.
Một số còn suy đoán rằng Binance có thể muốn xây dựng hệ thống "dark pool" để giữ lợi thế cạnh tranh trước các sàn DEX. Song, thay vì sử dụng mô hình quen thuộc, CZ lại đề ra ý tưởng “dark pool” với danh nghĩa là ẩn thông tin giao dịch, nhưng đằng sau lại là người "nắm đằng chuôi" tất cả, từ đó hình thành lợi thế cạnh tranh không khác gì một sàn CEX theo dõi giao dịch của khách hàng./.
