Bitcoin và chu kỳ tái định giá

Sự sụt giảm của Bitcoin trong hơn một tháng qua, từ đỉnh khoảng 126.000 USD xuống vùng 81.000 USD, không chỉ là một pha điều chỉnh bình thường mà phản ánh sâu sắc trạng thái của thị trường tài chính toàn cầu, chu kỳ thông tin của thị trường tiền mã hóa và cấu trúc của dòng tiền đầu cơ.

Khi tổng vốn hóa thị trường tiền số mất trên 30% và nhiều altcoin rơi 70–80%, có thể thấy đây là một đợt tái định giá (repricing) toàn diện chứ không đơn thuần là phản ứng nhất thời với vài tin tức tiêu cực.

Sự thay đổi đầu tiên và quan trọng nhất đến từ bối cảnh vĩ mô. Kỳ vọng Fed cắt giảm lãi suất, động lực chính nâng đỡ thị trường tài sản rủi ro trong năm nay đã liên tục bị trì hoãn trước những tín hiệu kinh tế khó khăn. Tỷ lệ thất nghiệp Mỹ nhích lên và lạm phát giảm chậm.

Trong điều kiện lãi suất cao kéo dài, thanh khoản rẻ dần trở nên khan hiếm; thị trường toàn cầu chuyển sang trạng thái phòng thủ. Khi các dòng vốn rút khỏi cổ phiếu công nghệ, rời khỏi tài sản tăng trưởng cao, Bitcoin tất yếu chịu ảnh hưởng vì vẫn bị định vị như một tài sản đầu cơ có hệ số beta lớn.

Nói cách khác, Bitcoin không giảm chỉ vì yếu tố nội tại mà vì thị trường tài chính thế giới thu hẹp khẩu vị rủi ro.

BTC lao dốc về 80.000 USD (Nguồn: TradingView)

Tuy nhiên, nguyên nhân sâu xa hơn lại nằm trong chính cấu trúc thị trường crypto. Giai đoạn tăng mạnh trước đó dựa nhiều vào kỳ vọng xung quanh ETF Bitcoin, ETF Ethereum và đặc biệt là “hiệu ứng chính trị” khi ông Donald Trump, người được xem là thân thiện với tài sản số, quay lại Nhà Trắng. Những yếu tố này vốn đã tạo ra một narrative mạnh mẽ, thu hút dòng tiền mới và tạo ra động lực tăng trưởng.

Nhưng khi các chất xúc tác này lần lượt được hiện thực hóa, thị trường bước vào trạng thái thiếu vắng câu chuyện mới. Trong tài chính hành vi, đây là thời điểm nhạy cảm nhất: khi mọi tin tốt đã được phản ánh đầy đủ vào giá, thị trường có xu hướng điều chỉnh mạnh để tái cân bằng kỳ vọng.

Thực tế còn cho thấy dòng tiền đổ vào ETF Bitcoin, vốn được kỳ vọng là dòng tiền tổ chức quy mô lớn, lại mang tính chất của retail nhiều hơn. Thay vì dòng vốn dài hạn của các quỹ hưu trí và định chế tài chính lớn, phần lớn giao dịch ETF dựa trên nhu cầu ngắn hạn của nhà đầu tư nhỏ lẻ và các quỹ nhỏ.

Điều này khiến cấu trúc ETF trở nên dễ tổn thương: khi giá biến động, lực bán từ nhóm retail ETF xuất hiện theo dạng dây chuyền, tạo áp lực trực tiếp lên thị trường. Sự kiện Blackrock ghi nhận dòng vốn rút ra kỷ lục chỉ trong một ngày là ví dụ điển hình cho sự dễ biến dạng của một thị trường tưởng như có tính tổ chức cao.

Song song với đó, thị trường nội tại của crypto cũng đang chịu sức ép rất lớn. Đòn bẩy tăng cao trong giai đoạn tăng giá khiến hàng loạt vị thế long bị thanh lý khi giá giảm. Miner, lực lượng nắm giữ lượng Bitcoin lớn, cũng bắt đầu chốt lời để cân bằng chi phí.

Các công ty sở hữu Bitcoin cũng điều chỉnh vị thế theo môi trường tài chính thắt chặt. Kết hợp với thanh khoản altcoin vốn đã mỏng, sự rút lui của dòng tiền tạo ra vòng xoáy giảm giá tự khuếch đại, khiến nhiều altcoin lao dốc 70–80% chỉ trong thời gian ngắn.

Yếu tố cuối cùng, và cũng mang tính quyết định, chính là tâm lý thị trường. Sự phấn khích trong nửa đầu năm được thay thế bằng tâm lý thận trọng. Nhà đầu tư nhỏ lẻ bị kẹp ở vùng giá cao không còn sẵn sàng “mua đáy”.

Trong khi đó, thị trường thiếu đi những câu chuyện tích cực mới, dòng tiền đầu cơ giảm mạnh và độ sâu thanh khoản suy yếu. Khi tất cả các tín hiệu tốt đã được công bố, thị trường bước vào giai đoạn “hậu kỳ vọng”, nơi mà giá phải điều chỉnh để phản ánh một thực tế trần trụi hơn về dòng tiền và thanh khoản.

Lịch sử Bitcoin từng nhiều lần ghi nhận sau những cú điều chỉnh sâu như hiện tại, thị trường thường cần một giai đoạn tích lũy kéo dài để hấp thụ lực bán, phân phối lại nguồn cung và tái cấu trúc niềm tin. Những chu kỳ trước đó như 2013, 2017, 2021 đều cho thấy Bitcoin chỉ thực sự phục hồi bền vững sau khi trải qua nhiều tháng hoặc thậm chí cả năm đi ngang.

Điều này không hàm ý thị trường downtrend dài hạn mà phản ánh đặc tính tự nhiên của một tài sản có độ biến động cao: muốn bước vào chu kỳ tăng trưởng mới, thị trường phải xây dựng lại nền móng từ sự ổn định và kiên nhẫn.

Sự điều chỉnh mạnh lần này vì thế không phải là dấu hiệu của suy yếu hệ thống mà là kết quả của chu kỳ thông tin, chu kỳ thanh khoản và chu kỳ tâm lý. Bitcoin rơi vì đã tăng nhanh trước đó và vì câu chuyện tăng giá đã được tiêu hóa hết.

Khi bối cảnh vĩ mô cải thiện, lãi suất hạ nhiệt, hoặc một chất xúc tác mới xuất hiện, thị trường có thể khởi động lại. Nhưng cho đến khi những điều đó xảy ra, giai đoạn tích lũy là không thể tránh khỏi và cũng là giai đoạn thanh lọc nhà đầu tư phũ phàng nhất để chuẩn bị cho một chu kỳ tăng trưởng mới mạnh mẽ hơn./.