Những người này sẽ thay mặt cử tri bỏ phiếu cho các ứng cử viên. Để đắc cử tổng thống, một ứng viên phải nhận được ít nhất 270 phiếu đại cử tri.
Phiếu bầu phổ thông và phiếu đại cử tri khác nhau như thế nào?
Lộ trình bầu cử Tổng thống Mỹ (Ảnh: vn.usembassy.gov)
Nếu bạn nhìn vào “lộ trình” để trở thành Tổng thống Mỹ ở trên, tại bước thứ 3 - tổng tuyển cử (General Election), người dân ở khắp các bang trên nước Mỹ sẽ bỏ phiếu. Loại phiếu này được gọi là phiếu phổ thông.
Số phiếu trên sẽ được “ủy quyền” cho 538 đại cử tri, hợp thành đại cử tri đoàn. Lúc này, tại bước 4, các đại cử tri đoàn sẽ bầu cho ứng viên thắng phiếu phổ thông tại bang của mình.
Như vậy, phiếu đại cử tri là phiếu bầu của các đại cử tri trong hệ thống bầu cử tổng thống Mỹ. Tại hầu hết các bang, khi ứng viên chiến thắng cuộc bỏ phiếu phổ thông thì họ sẽ nhận được toàn bộ số phiếu đại cử tri của bang đó.
Maine và Nebraska là hai ngoại lệ duy nhất không tuân theo quy luật “được ăn cả, ngã về không”. Tại hai bang này, số phiếu đại cử tri có thể được chia cho hai ứng viên tổng thống dựa theo tỷ lệ kết quả cuộc bỏ phiếu phổ thông.
Việc đại cử tri bỏ phiếu trái với ý muốn của cử tri phổ thông là điều cực kỳ hiếm. Số ít các đại cử tri “bất tuân” chưa từng làm xoay chuyển kết quả bầu cử Tổng thống.
Mỗi bang có bao nhiêu phiếu đại cử tri? Tại sao con số 270 phiếu bầu lại quan trọng?
Hệ thống đại cử tri là phương thức bầu cử đặc biệt mà người Mỹ sử dụng để lựa chọn tổng thống. Cơ chế này đã được quy định trong Hiến pháp Mỹ và áp dụng từ năm 1787.
Mỗi bang của nước Mỹ có một số lượng đại cử tri nhất định, bằng tổng số nghị sĩ đại diện cho bang đó tại Quốc hội. Tuy nhiên, cần phải lưu ý rằng, đại cử tri không phải là nghị sĩ.
Số nghị sĩ đại diện cho mỗi bang lại được phân bổ dựa theo cuộc điều tra dân số được tiến hành 10 năm một lần. California là bang đông dân nhất và do đó có nhiều nghị sĩ nhất: 54. Các bang có dân số nhỏ như Alaska có tối thiểu 3 nghị sĩ.
Quốc hội Mỹ có tổng cộng 535 thành viên đại diện 50 bang, tương ứng với 535 lá phiếu đại cử tri. Ngoài ra, thủ đô Washington tuy không có đại biểu trong Quốc hội nhưng cũng được nhận 3 phiếu đại cử tri.
Như vậy, Mỹ có tổng cộng 538 phiếu đại cử tri. Người chiến thắng cuộc bầu cử tổng thống Mỹ cần giành được tối thiểu 270 phiếu.
Số lượng phiếu đại cử tri tại các bang trong giai đoạn 2024-2028 (Ảnh: vn.usembassy.gov)
Bang chiến trường là gì?
"Bang chiến trường" là thuật ngữ được dùng để chỉ những bang có số phiếu đại cử tri lớn và không ứng viên đảng nào giành lợi thế rõ ràng trong các cuộc bầu cử.
Mỗi ứng viên đều có một số bang chiến trường buộc phải thắng để giành đủ 270 phiếu đại cử tri bước vào Nhà Trắng. Trong số 7 bang này, có 2 bang "đại chiến trường" gồm Pennsylvania và Georgia do có số phiếu đại cử tri lớn.
Pennsylvania, với 19 phiếu đại cử tri, là bang chiến trường quan trọng nhất đối với cả ông Trump và bà Harris. Tổng thống Biden đã giành chiến thắng tại tiểu bang này vào năm 2020, trong khi ông Trump đã giành chiến thắng tại đó vào năm 2016.
Bà Harris và ông Trump đã đến tiểu bang này ít nhất 20 lần trong những tháng trước cuộc bầu cử. Các điểm bỏ phiếu ở Pennsylvania kết thúc lúc 20h theo giờ miền Đông.
Đại cử tri “bất tuân” là gì?
Về lý thuyết, đại cử tri một số bang có thể bỏ phiếu cho bất kỳ ứng viên nào họ thích, bất kể kết quả phiếu phổ thông bang đó thế nào. Nếu đi ngược lại nguyện vọng của cử tri phổ thông, đại cử tri đó được gọi là "bất tuân".
33 bang và thủ đô Washington có quy định riêng để tránh tình trạng này, bao gồm cả truy tố. Mỹ chưa ghi nhận trường hợp cử tri "bất tuân" khiến kết quả bầu cử bị thay đổi.
Trong cuộc đua vào Nhà Trắng năm 2016, ông Donald Trump thua kém đối thủ Hillary Clinton khoảng ba triệu phiếu bầu phổ thông nhưng lại giành được 304 phiếu đại cử tri.
Vào năm 2000, ứng viên Đảng Cộng hòa George W. Bush cũng thua về số phiếu phổ thông nhưng đánh bại ứng viên Đảng Dân chủ Al Gore nhờ giành đa số phiếu đại cử tri.
Nếu không ứng viên nào giành được đa số phiếu đại cử tri, các thành viên của Hạ viện sẽ nhóm họp để bỏ phiếu và chọn ra tổng thống tiếp theo. Kịch bản này từng xảy ra vào năm 1824 khi Mỹ có nhiều ứng viên tổng thống và không ai chạm được đến con số 270 kỳ diệu.
Nhưng ngày nay Mỹ chỉ có hai ứng viên từ hai đảng lớn nên kịch bản trên hầu như không có khả năng lặp lại./.
